Nếu bạn là một người hâm mộ của bóng đá chân chính thì chắc hẳn đã từng trải qua cảm giác hụt hẫng khi bàn thắng của đội nhà không được công nhận do lỗi việt vị. Vậy thì việt vị là gì? Luật này đã có những sự thay đổi trong các năm gần đây? Cùng muahangdambao.com khám phá câu trả lời với bài viết giải thích chi tiết ngay sau đây bạn nhé!
Lỗi việt vị là gì?
Việt vị là một từ nghĩ chuyên môn để nói về một luật lệ trong bóng đá được FIFA (Liên đoàn bóng đá thế giới) soạn thảo và công bố. Luật này có mục đích chính là hạn chế khả năng giành lợi thế của cầu thủ bên đội tấn công.
Nói dễ hiểu hơn thì là, trong trường hợp mà cầu thủ của đội tấn công đợi bóng khi mà giữa cầu thủ tấn công này với khung thành chỉ có thủ môn hoặc là hậu vệ cuối cùng bên phòng thủ. Luật việt vị được đưa ra để có thể đảm bảo một lối chơi đẹp và liên tục, thúc đẩy sự phát triển của chiến thuật cũng như tạo sự đa dạng hơn trong lối chơi bóng đá. Có thể thấy, luật việt vị là một trong những luật tương đối khó giải thích và khó thực thi đúng đắn nhất trong bộ môn này.
Luật việt vị ra đời năm nào?
Khi bộ môn bóng đá bắt đầu được đưa vào môi trường học đường ở các trường công lập tại nước Anh vào khoảng cuối thế kỷ 18 thì đó cũng chính là khoảng thời gian luật việt vị ra đời. Tuy nhiên, ở thời điểm này, luật việt vị còn rất mới mẻ và vẫn chưa được áp dụng một cách phổ biến rộng rãi.
Lịch sử phát triển của việt vị? Luật việt vị mới nhất trong bóng đá hiện nay?
Tính cho đến thời điểm này, FIFA đã thực hiện thay đổi điều luật việt vị đá bóng khá nhiều lần, cụ thể như sau:
- Năm 1848: Luật việt vị đã bắt đầu có hiệu lực và được bổ sung bởi quy tắc của Cambridge. Tuy nhiên, luật này quy định rằng phải có ít nhất 4 đối thủ đứng ở đằng sau.
- Năm 1866: Một luật mới nữa cũng đã được áp dụng quy tắc Cambridge để thay thế cho cái cũ. Số cầu thủ đứng sau từ 4 giảm xuống còn 3.
- Năm 1925: Luật đã đổi xuống dưới 2 người và vẫn còn có hiệu lực cho đến tận ngày nay.
- Năm 2005: FIFA lại tiếp tục thay đổi luật chơi. Cụ thể, cầu thủ đã việt vị nhưng vẫn được phép chạm bóng để chuyền hoặc là cản phá ý định của đối phương. Khi đó, trọng tài không được thổi phạt đền.
- Năm 2013: Luật việt vị cuối cùng và mới nhất cho tới lúc này đã được FIFA thay đổi. Luật như sau: Một cầu thủ đang ở trong tư thế việt vị chỉ có thể tiếp tục được tham gia vào tình huống bóng khi đội đối phương đã cẩn thận hơn với đường chuyền của đối phương. Còn đối với trường hợp nhận bóng từ sự truy cản vô ý của đối phương thì vẫn bị trọng tài thổi phạt lỗi việt vị.
Ngoài ra, trong bộ luật mới nhất này, FIFA cũng đã quy định rõ hơn về từ ngữ trong việc cản trở cầu thủ của đội đối phương như sau: “Sẽ có hình phạt đối với những cầu thủ cản trở hướng di chuyển, tầm nhìn hoặc là có tác động vật lý đến cầu thủ đối phương và phòng ngự ở tư thế việt vị.”
Bẫy việt vị là gì?
Khi đã nắm rõ được quy tắc, cũng như là các điều kiện để cấu thành nên lỗi việt vị. Các đội bóng thường sẽ có các chiến thuật để bẫy việt vị. Cụ thể, bẫy việt vị thường được giăng ra trong những tình huống đá phạt hay chuyền dài nhằm đưa cầu thủ tấn công của đội đối phương rơi vào tư thế việt vị trước khi bóng tiếp tục được chuyền đi.
Bẫy việt vị phải được thực hiện bằng sự thống nhất giữa những cầu thủ ở đội phòng ngự. Ban đầu các cầu thủ của đội phòng ngự sẽ đứng ở tư thế hoàn toàn bình thường. Nhưng khi nhận thấy cầu thủ của đội tấn công đang lấy đà để chuẩn bị chuyền bóng thì ngay tức khắc, tất cả các cầu thủ của đội phòng sẽ đều dâng lên cao và vượt lên trên các cầu thủ đội tấn công.
Khi đó, các cầu thủ của đội tấn công sẽ rơi vào bẫy việt vị được giăng ra. Và nếu có một trong những cầu thủ đó chạm vào bóng thì chắc chắn sẽ bị trọng tài phạt lỗi việt vị.
Tuy nhiên, nghe thì dễ nhưng việc thực hiện bẫy việt vị không hề đơn giản 1 chút nào bởi các cầu thủ đội phòng ngự phải thật sự ngầm hiểu ý nhau. Đồng thời cũng phải có sự chính xác tuyệt đối trong khoảnh khắc quyết định để dâng cao toàn bộ đội hình. Đội hình sẽ phải được dâng lên trước khi cầu thủ đội bạn tấn công chạm và chuyền bóng.
Nếu đội hình chỉ dâng cao sau khi cầu thủ đội tấn công đã chuyền bóng thì khi ấy bẫy việt vị hoàn toàn thất bại. Lúc này sẽ chỉ còn thủ môn đối mặt với rất nhiều cầu thủ tấn công của đối phương thì việc bị thủng lưới là điều hoàn toàn dễ hiểu.
Trong tình huống thực hiện bẫy việt vị một một, tức là ở giữa một tiền đạo và một hậu vệ thì cách thức cũng được diễn ra tương tự. Hậu vệ sẽ có xu hướng đứng cao hơn một chút so với tiền đạo đội bạn, so với đường biên ngang của đội đang phòng ngự.
Khi đó nếu cầu thủ tiền đạo không đủ khéo léo và nhận bóng trong tư thế đó thì chắc chắn sẽ rơi vào bẫy việt vị. Ngược lại nếu bẫy việt vị không thành công thì nó sẽ biến thành cơ hội cực kỳ ngon ăn cho tiền đạo đội tấn công.
Điểm qua các tình huống việt vị trong bóng đá
Dưới đây là một số lỗi việt vị thường thấy trong các trận đấu bóng đá:
Tình huống phạm lỗi việt vị
Trong bóng đá, một cầu thủ sẽ được coi là đứng ở vị trí việt vị khi 4 điều kiện như sau đồng thời thỏa mãn:
- Cầu thủ đó hiện đang đứng ở phần sân của đối phương.
- Có ít hơn 2 cầu thủ của đội đối phương đứng giữa anh ta cũng như đường biên ngang cuối sân đối phương so với trái bóng.
- Đang tham gia trực tiếp vào đường bóng đó.
- Cầu thủ phải đứng phía trước trái bóng (theo hướng toàn đội tấn công).
Đối với 3 điều kiện đầu, thủ môn sẽ được tính là một cầu thủ của đối phương, mặc dù thủ môn thường là vị trí thấp nhất trong một đội hình nhưng ở một thời điểm bất kì thì không nhất thiết thủ môn sẽ là một trong 2 cầu thủ đối phương cuối cùng. Theo Luật Bóng đá sửa đổi vào năm 2005, các điều kiện thứ hai và thứ tư được hiểu rõ hơn là “cầu thủ đang ở vị trí việt vị nếu bất cứ bộ phận nào của anh ta được phép chạm bóng ở gần với đường biên ngang cuối sân đối phương hơn so với trái bóng và cầu thủ đối phương thứ 2 (cầu thủ đối phương thứ 1 thường sẽ là thủ môn)”.
Cầu thủ đứng ở vị trí việt vị thường bị coi là phạm luật việt vị và chỉ bị xử phạt nếu ở thời điểm mà đồng đội chuyền bóng hoặc chạm bóng, theo nhận định của các trọng tài thì cầu thủ đó tham gia vào đường bóng một cách tích cực như:
- Tham gia vào tình huống bóng đó.
- Cản trở đối phương tiếp tục tham gia ngăn chặn tình huống bóng.
Tình huống không phạm lỗi việt vị
Nếu một cầu thủ đang đứng ở vị trí việt vị nhưng lại không được coi là phạm lỗi việt vị nếu anh ta không hề tham gia vào đường bóng. Hoặc cầu thủ ở vị trí việt vị nhưng không bị phạt nếu thuộc vào 1 trong 3 trường hợp đặc biệt sau:
- Đang thực hiện nhận bóng từ 1 quả phạt góc.
- Nhận bóng từ một quả ném biên.
- Nhận bóng từ một quả phát bóng.
Tình huống xử phạt mắc lỗi việt vị
Tất cả các trường hợp cầu thủ vi phạm lỗi việt vị đều sẽ bị thổi phạt. Trọng tài biên sẽ chính là người phát hiện ra lỗi việt vị và vẫy cờ báo hiệu cho trọng tài chính trên sân quyết định. Nếu cầu thủ vi phạm bất kỳ lỗi việt vị nào, trọng tài đều có thể cho đội đối phương hưởng 1 quả phạt gián tiếp tại nơi đã xảy ra lỗi. Các trường hợp trọng tài đã thổi phạt lỗi việt vị mà cầu thủ vẫn ghi bàn vào lưới của đội đối phương thì bàn thắng đó đều không được công nhận, thủ môn hoặc 1 cầu thủ trong đội bên đối phương sẽ được quyền phát bóng lên giữa sân.
Tình huống phá bẫy việt vị
Phần trên chúng ta đã tìm hiểu về cách bẫy việt vị. Vậy còn phá bẫy việt vị nghĩa là gì? Có thể hiểu phá bẫy việt vị là một trong những kỹ năng cực kỳ cần thiết và quan trọng trong bóng đá.
Phá bẫy việt vị sẽ được coi là thành công khi cầu thủ tiền đạo đứng cao hơn so với hậu vệ đối phương và với đường biên ngang. Khi đồng đội bắt đầu thực hiện đường chuyền bóng, cầu thủ tiền đạo ngay lập tức sử dụng tốc độ nhanh nhất để vượt lên hậu vệ và nhận đường chuyền rồi ghi bàn.
Phá bẫy việt vị thành công có thể sẽ đem đến rất nhiều lợi thế cho đội tuy nhiên cầu thủ ở vị trí tiền đạo cần phải là người có sự nhạy bén và tốc độ cực tốt. Có 2 cách để phá bẫy việt vị phổ biến hiện nay là:
- Cách 1: Cầu thủ tấn công sẽ phải đứng trước hậu vệ đội đối phương so với đường biên ngang. Trước khi đồng đội thực hiện đường chuyền bóng, cầu thủ tấn công sẽ phải chú ý, quan sát thật nhanh để khi đồng đội của mình vừa phát bóng lên thì ngay lập tức cầu thủ tiền đạo sẽ phải di chuyển thật nhanh để vượt qua hậu vệ rồi nhận bóng và dứt điểm.
- Cách 2: Khi cầu thủ tấn công đã nhận ra mình bị việt vị mà đồng đội lại chuyền bóng cự ly gần thì lúc đó cầu thủ tấn công này sẽ không thể nhận bóng mà ra hiệu cho đồng đội chuyền bóng kia tiếp tục chạy xuống dưới và dứt điểm. Đây được coi là một trong những cách phá bẫy việt vị hiệu quả nhất thời điểm hiện nay.
Xem thêm: Tỉ lệ vàng là gì? Ý nghĩa của tỷ lệ vàng trong các lĩnh vực khác nhau
Làm thế nào để bắt lỗi việt vị?
Nếu một cầu thủ mắc phải lỗi việt vị thì các trọng tài biên sẽ phất cờ. Lúc này, trọng tài chính trên sân sẽ thổi còi để tạm ngừng trận đấu. Cụ thể như sau:
Trọng tài biên
Trọng tài biên thường sẽ có nhiệm vụ là quan sát và bắt lỗi việt vị của các cầu thủ trên sân vì vị trí hoạt động của họ là dọc theo đường biên, để họ có tầm nhìn được thuận lợi và chính xác nhất khi thực hiện các cú sút luân lưu quyết định. Khi một cầu thủ bị trọng tài biên treo cờ vì lỗi việt vị thì quả phạt duy nhất là trả bóng lại cho đối phương, được ném như một quả đá phạt trực tiếp đến một điểm việt vị cố định ở trong phần sân của họ.
Công nghệ VAR
Tuy nhiên, với kỹ thuật chơi bóng đang ngày càng nhanh và tiến bộ của các cầu thủ hiện nay thì không ít trường hợp tình huống đá bóng phát sinh quá nhanh và bất ngờ khiến trọng tài biên không thể theo kịp quan sát hoặc đưa ra các quyết định trong suốt trận đấu.
Để khắc phục điều này, công nghệ VAR tiên tiến được ra đời và sử dụng rộng rãi để hỗ trợ tốt nhất cho các trọng tài trong những tình huống việt vị, đặc biệt là trong mọi tình huống có thể gây tranh cãi. VAR giúp các trọng tài đưa ra quyết định 1 cách công bằng và chính xác nhất.
Hình thức xử phạt lỗi việt vị như thế nào?
Mọi tình huống mắc phải lỗi việt vị đều sẽ bị phạt. Trọng tài biên sẽ là người phát hiện ra các lỗi việt vị và phất cờ báo hiệu cho trọng tài chính đưa ra quyết định cuối cùng.
Trọng tài sẽ cho đội đối phương được hưởng 1 quả đá phạt gián tiếp từ vị trí mà đội tấn công phạm lỗi. Trong trường hợp phạt việt vị mà các cầu thủ vẫn ghi bàn vào trong khung thành thì bàn thắng sẽ không được công nhận và thủ môn hoặc cầu thủ của đội đối phương sẽ có quyền sút bóng lên như 1 quả đá phạt bình thường.
Việt vị tiếng Anh là gì?
Trong tiếng Anh, “offside” chính là từ được dùng để diễn tả hành động việt vị của một cầu thủ trên sân. Ví dụ: “Manchester City was offside three times in the match”. (Dịch: Cầu thủ của Manchester City đã mắc lỗi việt vị tới 3 lần trong trận đấu này.”
Việt vị hay liệt vị mới chính xác?
Trong bộ môn bóng đá, để chỉ lỗi vị trí của cầu thủ đang thi đấu ở trên sân, có hai từ khiến nhiều người rất khó phân biệt được là “liệt vị” và “việt vị“. Hai từ này có âm đọc gần giống nhau nên thường gây ra những nhầm lẫn. Tuy nhiên từ chính xác chỉ có việt vị còn liệt vị hoàn toàn không có nghĩa và không có trong từ điển tiếng Việt.
Hy vọng bài viết trên đây của chúng tôi sẽ giúp bạn đọc nắm được lỗi việt vị khi nào sẽ xảy ra cũng như các tình huống mắc lỗi việt vị thường thấy trên sân bóng.
