Thơ tự do là thể thơ khá thông dụng và dễ làm nếu bạn nắm được những quy luật cơ bản. Bài viết sau đây của muahangdambao.com sẽ giải đáp cho bạn đặc điểm của thơ tự do là gì, dấu hiệu nhận biết, phân loại và cách làm cụ thể.
Tìm hiểu khái niệm thơ tự do là gì?
Thơ tự do là hình thức cơ bản của thơ, thể thơ này khác các thể thơ khác là không bị ràng buộc vào những quy tắc nhất định về số lượng câu, số chữ, niêm đối,…
Tuy nhiên, thơ tự do lại có phân dòng và sắp xếp song song thành hàng, thành khổ như những đơn vị nhịp điệu, có thể có vần với nhau. Bạn có thể làm thơ tự do 7 chữ, thơ tự do về tình yêu, về cuộc sống về bất cứ chủ đề gì mà mình yêu thích.
Hướng dẫn cách nhận biết thơ tự do
- Về nghệ thuật: Thơ tự do xuất phát từ nhu cầu đòi hỏi thơ phải gắn liền với cuộc đời mỗi người hơn, phản ánh được những khía cạnh mới của cuộc sống phong phú, thể hiện được những cách nhìn nghệ thuật mới của các nhà thơ.
- Về hình thức: Cách nhận biết thơ tự do thông qua hình thức rất đơn giản, bạn đếm số chữ trong một dòng thơ, có thể có dòng nhiều dòng ít không có sự gò bó và sẽ không bắt buộc theo quy luật như các thể thơ khác.
Có những loại thơ tự do phổ biến nào?
Dù là dựa trên hình thức hay nội dung hàm chứa thì thể thơ tự do nói chung có thể phân thành 3 loại chính như sau:
- Thơ tự do theo hơi hướng cổ điển.
- Thơ tự do theo hơi hướng hiện đại.
- Thơ tự do hướng tạp lục (tản mạn, góp nhặt).
Đặc điểm chính của thể thơ tự do là gì?
- Có thể là hợp thể, đan xen các đoạn thơ làm theo các thể khác nhau hoặc hoàn toàn tự do.
- Thơ tự do thường là phá khổ, tức không tuân theo khổ 4 dòng, 6 dòng đều đặn ngay ngắn.
- Có thể mở rộng câu thơ hoặc kéo dài câu thơ thành hàng chục tiếng, gồm nhiều dòng in. Cũng có thể sắp xếp thành hình “bậc thang” để tô đậm nhịp điệu trong câu, có thể xen kẽ những câu ngắn dài tùy ý.
Dụng ý nghệ thuật của thơ tự do là gì?
Thơ tự do cũng giống như các thể loại thơ khác, có thể sử dụng các biện pháp nghệ thuật phổ biến như: nhân hoá, so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, trùng điệp, liệt kê, lặp từ,…
Tuy nhiên các khổ thơ không cần phải tuân theo bất cứ một quy tắc nghiêm ngặt nào về nhịp điệu, cách gieo vần, số câu hay số chữ như thơ truyền thống nên có nhiều tác dụng nghệ thuật, phải kể đến như:
- Giúp các tác giả có thể thỏa sức sáng tác dựa theo mạch cảm xúc của mình. Đảm bảo mạch cảm xúc được liên tục, tuôn trào, triền miên và mạnh mẽ.
- Giúp người đọc cảm nhận được nhân vật trong bài thơ dường như cũng có linh hồn thực sự, giàu biểu cảm, mang tới cách nói gần gũi, thiêng liêng, sâu sắc.
- Giúp bài thơ không bị gò bó, ép buộc bởi bất cứ thể thơ nào; tạo sự thoải mái cho độc giả.
- Việc bộc lộ cảm xúc, chủ đề dẫn dắt ý tưởng được tự nhiên hơn, có tầm khái quát rộng nhưng vẫn thấm thía, sâu xa.
Một bài thơ tự do hay cần có những gì?
Phải gọn gàng
- Không được thừa những thứ “dư thừa”, tuyệt đối tránh những từ như thì, và, là, mà, cũng, vẫn, nhưng, để, vì, vì thế, dù, dẫu ….v.v…
- Không được trùng lặp về cả từ lẫn ý của câu.
- Không sử dụng những từ có tính “lạc lõng”, không liên quan trong một tổng thể thống nhất.
Phải phong phú, đa dạng
- Không được thiếu đi những thứ không thể thiếu như âm thanh, hình ảnh, màu sắc, phép ẩn dụ, dẫn suy,… Những hình ảnh, âm thanh, màu sắc ấy không chỉ đơn giản là những hình ảnh, âm thanh, màu sắc thông thường mà còn phải là biểu tượng cho một khái niệm siêu thực, trừu tượng.
- Cần có sự phối hợp hài hoà trong một bố cục linh động.
Sự kết hợp hài hòa giữa các tiết tấu
- Tiết tấu nhanh chậm, thư thả hoặc hối thúc: Mỗi tiết tấu này sẽ đòi hỏi một thủ pháp riêng biệt.
- Tiết tấu liền mạch, du dương: Dù thể thơ tự do không có quy tắc cố định về vần nhưng tính chất của một bài thơ vẫn âm thầm đòi hỏi phải có những tiết tấu liền mạch, du dương.
- Tiết tấu trầm bổng: Để câu thơ không vấp phải lỗi khó đọc cũng như để đạt được mức độ êm tai và thánh thót” thì mỗi câu thơ dù không nhất định phải tuân theo quy luật nào đi nữa vẫn phải âm thầm chấp nhận quy tắc dạng sóng (có lên có xuống).
Hướng dẫn cách làm thơ tự do
Thơ tự do không chịu ràng buộc về niêm luật nên bạn chỉ cần viết nghe nhịp nhàng vần điệu là được. Bạn có thể áp dụng ba cách gieo vần sau khi làm thơ tự do:
Gieo vần gián cách: Có 4 câu thơ thì những câu 1, 2, 4 phải bắt vần với nhau. (Ví dụ: cành – manh – xanh bắt vần với nhau).
Gieo vần cách: Có 4 câu thơ thì câu 2, 4 hoặc 1, 3 phải bắt vần với nhau. (Ví dụ: ngơ – thơ bắt vần với nhau).
Gieo vần ôm: Nếu có 4 câu thơ thì những câu 2, 3 phải bắt vần với nhau. (Ví dụ: trường – sương bắt vần với nhau).
Các bước làm thơ tự do chi tiết
Bước 1: Tìm chủ đề cho bài thơ và lên ý tưởng cụ thể.
Bước 2: Tiến hành làm câu thơ đầu tiên.
Bước 3: Xác định kiểu vần mà bạn muốn gieo.
Bước 4: Tìm những từ gieo vần thích hợp với nội dung bài thơ đang làm.
Bước 5: Thêm vào các từ khác để hoàn thành câu thơ thứ hai.
Bước 6: Tiếp tục các bước trên cho đến khi kết thúc bài thơ.
Bước 7: Đọc lại nhiều lần và chuốt từ để bài thơ hay hơn.
Có thể bạn quan tâm:
Thuật ngữ là gì? Đặc điểm và các trường hợp sử dụng thuật ngữ
Cảm ơn các bạn đã dành thời gian theo dõi bài viết thơ tự do là gì của chúng tôi. Hy vọng bài viết này sẽ mang đến cho bạn nhiều thông tin hữu ích về thể thơ thú vị này.
