Tu từ hay biện pháp tu từ – công cụ quan trọng tạo nên sự sáng tạo và tính nghệ thuật trong văn chương. Vậy bạn hiểu tu từ là gì? Các biện pháp tu từ nào được sử dụng phổ biến hiện nay? Hãy cùng với muahangdambao.com chúng tôi tìm hiểu chi tiết ngay sau đây nhé!
Tu từ là gì?
Tu từ hay biện pháp tu từ chính là một khái niệm trong văn chương và ngôn ngữ học, nó ám chỉ cách sử dụng ngôn từ một cách đặc biệt để nhằm tạo ra các hiệu ứng nghệ thuật, gợi lên hình ảnh, cảm xúc hoặc là tạo ấn tượng đối với người đọc.
Biện pháp tu từ thường được áp dụng ở các đơn vị ngôn ngữ khác nhau, ví dụ như: từ, câu, đoạn văn hoặc là toàn bộ tác phẩm. Tu từ bao gồm việc sử dụng các từ ngữ đặc biệt, các câu chữ dí dỏm hay diễn đạt hình ảnh một cách mạnh mẽ, sử dụng các ngôn từ màu sắc và phong cách để nhằm gợi lên trí tưởng tượng của người đọc.
Việc sử dụng biện pháp tu từ có thể làm cho ngôn ngữ trở nên phong phú và sắc nét hơn. Từ đó tạo ra sức hấp dẫn và đánh thức cảm xúc bên trong của người đọc. Nó cũng giúp tác giả có thể diễn đạt ý nghĩa một cách sáng tạo và độc đáo hơn, tạo nên một trải nghiệm đọc đầy phong phú và đa chiều.
Các biện pháp tu từ là gì? Cho ví dụ
Biện pháp so sánh
So sánh được hiểu là biện pháp đối chiếu sự vật, sự việc này đối với sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng để nhằm tăng thêm sự lôi cuốn và gợi hình cho biểu đạt.
Việc sử dụng biện pháp so sánh giúp cho hình ảnh được miêu tả thêm phần sinh động hơn. Từ đó giúp cho người đọc dễ dàng hiểu, tưởng tượng cũng như hình dung rõ nét hơn về hình ảnh đang được nói đến.
Có các kiểu so sánh cơ bản như sau:
- So sánh ngang bằng: So sánh các sự vật, hiện tượng tương đồng nhau, tìm ra sự giống nhau của các sự vật, sự việc giúp cho người độc dễ dàng hình dung hơn. Các từ hay được sử dụng: như, giống như, như là, tự như…
- So sánh không ngang bằng: So sánh đối chiếu sự vật, sự việc hiện tượng trong mối quan hệ không ngang bằng để giúp làm nổi bật sự vật, sự việc mà tác giả đang muốn nhấn mạnh. Các từ hay được sử dụng: khác, kém, kém hơn, không bằng…
Ví dụ: Anh ta mạnh mẽ như con sư tử.
Biện pháp ẩn dụ
Ẩn dụ được hiểu là gọi tên sự vật, sự việc này bằng tên của sự vật, hiện tượng khác có các nét tương đồng với nhau nhằm tăng thêm sức gợi hình và gợi cảm.
Có 4 loại ẩn dụ như sau:
- Ẩn dụ hình thức được hiểu là người nói, người viết dấu đi một phần ý nghĩa.
- Ẩn dụ cách thức là hình thức miêu tả một vấn đề thông qua nhiều cách khác nhau.
- Ẩn dụ phẩm chất là việc sử dụng phẩm chất của sự vật, sự việc này bằng phẩm chất của sự vật, hiện tượng khác mà cả 2 đều phải có những nét tương đồng.
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là hình thức miêu tả tính chất hay đặc điểm của sự vật được cảm nhận bằng giác quan này nhưng lại được miêu tả bằng các từ ngữ sử dụng cho giác quan khác.
Ví dụ: Uống nước nhớ nguồn.
Biện pháp hoán dụ
Hoán dụ chính là việc dùng tên sự vật, hiện tượng này để gọi tên của sự vật, hiện tượng khác dựa trên những điểm giống nhau hay gần gũi giữa chúng.
Ví dụ: Người đầu bạc tiễn kẻ đầu xanh.
Biện pháp điệp ngữ
Điệp ngữ là một biện pháp tu từ được nhận biết bằng cách sử dụng việc lặp đi, lặp lại một từ, một cụm từ hoặc là toàn bộ câu với một dụng ý cụ thể nhằm nhấn mạnh, khẳng định hoặc là liệt kê các sự vật, hiện tượng mà tác giả đang muốn nói đến.
Có 3 loại hình thức điệp ngữ đó là:
- Điệp ngữ ngắt quãng là việc lặp lại một từ hoặc là cụm từ mà có sự cách quãng với nhau, không có sự liên tiếp.
- Điệp ngữ nối tiếp là việc lặp lại một từ hay một cụm từ nối tiếp với nhau.
- Điệp ngữ chuyển vòng.
Ví dụ: Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.
Biện pháp nhân hóa
Biện pháp nhân hóa chính là cách để gọi hoặc là miêu tả đồ vật, cây cối, con vật… bằng những từ ngữ được sử dụng cho con người như: hành động, suy nghĩ, tính cách cho nó trở nên sinh động, gần gũi, hấp dẫn cũng như có hồn hơn.
Cụ thể: “Nhân” là người, “hóa” là biến hóa. Nhân hóa tức là là biến đổi sự vật thành con người.
Có 3 hình thức nhân hóa phổ biến là:
- Gọi sự vật bằng các từ ngữ dùng để gọi con người.
- Miêu tả sự vật bằng những từ ngữ dùng để miêu tả con người.
- Xưng hô với sự thân mật giống như con người.
Ví dụ: Con đường uốn lượn như dải lụa.
Nói giảm – Nói tránh
Nói giảm nói tránh được hiểu là việc biểu đạt một cách tế nhị, nhẹ nhàng, giảm đi cảm giác ghê sợ, đau buồn hay nặng nề trong lời nói hoặc trong câu văn. Nói giảm nói tránh đôi khi thể hiện được sự tôn trọng giữa người với người, nhận xét một cách tế nhị và có văn hóa.
Ví dụ: Bác đã đi rồi sao Bác ơi – Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời.
>>> Nói giảm nói tránh là gì? Có gì khác so với biện pháp nói quá?
Biện pháp liệt kê
Liệt kê chính là việc sắp xếp nối tiếp hàng loạt các từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn thông tin với các khía cạnh khác nhau mà tác giả đang muốn truyền đạt.
Có 4 loại liệt kê đó là:
- Liệt kê theo từng cặp: Sử dụng các cặp từ có một vài điểm chung để phân biệt với các từ khác, thường được liên kết bằng các từ như: và, với, cùng…
- Liệt kê tăng tiến: Theo đúng thứ tự, trình tự theo tự nhiên hoặc là theo một quy luật nhất định như từ thấp đến cao hay từ cao đến thấp…
- Liệt kê không theo từng cặp: Sử dụng các từ cùng mô tả một đặc điểm chung nào đó như con người, thiên nhiên…
- Liệt kê không tăng tiến: Không quan trọng đến việc thứ tự các từ cần liệt kê, chỉ cần là câu vẫn có nghĩa và người đọc vẫn hiểu được ý nghĩa toàn bộ của câu.
Ví dụ: Bạn có thể sử dụng nhiều phương tiện khác nhau để di chuyển lên Hà Nội như ô tô, xe máy, tàu hoả, máy bay…
Biện pháp chơi chữ
Chơi chữ được hiểu là việc lợi dụng những đặc điểm về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo nên sắc thái dí dỏm, hài hước hay châm biếm giúp cho câu văn trở nên hấp dẫn và thú vị hơn.
Biện pháp tu từ này được sử dụng rất phổ biến trong thơ ca chính thống, trong ca dao, tục ngữ gắn liền với cuộc sống đời thường.
Ví dụ: Tôi yêu Việt Nam “đồng”.
>>> Chơi chữ là gì? Tìm hiểu về các lối chơi chữ thường dùng
Biện pháp nói quá
Biện pháp tu từ nói quá là cách nói phóng đại mức độ, quy mô hay tính chất của một sự vật, sự việc hoặc hiện tượng có thật trong thực tế.
Tuy nhiên nói quá không phải là nói khoác mà nói quá là phóng đại sự vật, sự việc ở mức độ lớn hơn nhưng nó vẫn đúng với sự thật. Còn nói khoác chính là nói sai hoàn toàn sự thật.
Ví dụ: Lỗ mũi mười tám gánh lông – Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho.
>>> Nói quá là gì? Tìm hiểu về biện pháp nói quá và cho ví dụ
Đảo ngữ
Đảo ngữ là việc thay đổi vị trí thông thường của một từ hay cụm từ trong câu nhưng không hề làm thay đổi quan hệ cú pháp vốn có của nó. Việc thay đổi trật tự kết cấu cú pháp trong câu để thể hiện dụng ý nghệ thuật của tác giả, đồng thời còn sẽ tạo ra sắc thái tu từ.
Ví dụ: Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi!
>>> Biện pháp đảo ngữ là gì? Ví dụ cụ thể về biện pháp đảo ngữ
Điệp cấu trúc
Điệp cấu trúc là một biện pháp tu từ sử dụng sự trùng điệp về âm hưởng bằng cách lặp đi lặp lại những thanh điệu cùng nhóm bằng hoặc là nhóm trắc. Mục đích là để tăng nhạc tính, tăng tính tạo hình cũng như biểu cảm của câu thơ.
Ví dụ: Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm.
Chêm xen
Chêm xen được hiểu là biện pháp chêm vào câu một cụm từ không trực tiếp có quan hệ đến quan hệ ngữ pháp trong câu, nhưng lại có tác dụng rõ rệt để bổ sung thêm thông tin cần thiết hoặc là để bộc lộ cảm xúc.
Ví dụ: Đã nhìn thấy cây đàn ấy thì phải đánh – đánh cái cuộc đời mình vào đấy – để rồi xem nó ra được thành tiếng gì.
Câu hỏi tu từ
Câu hỏi tu từ là gì? Câu hỏi tu từ được hiểu là câu hỏi được đặt ra nhưng không nhằm mục đích tìm kiếm câu trả lời hoặc là câu trả lời nằm ngay ở trong câu hỏi.
Loại câu này được sử dụng rất nhiều trong các văn bản nghệ thuật có tác dụng làm lời văn trở nên sinh động cũng như đem lại cho người đọc những tưởng tượng lý thú và có thể hiểu theo cách của riêng mình.
Việc sử dụng câu hỏi tu từ là cách tác giả muốn tập trung sự chú ý của người đọc, người nghe vào nội dung mà mình muốn gửi gắm.
Ví dụ: Làm sao để giữ lửa tình yêu?
Phép đối
Phép đối chính là cách sắp xếp, đặt từ ngữ, cụm từ và câu ở vị trí cân xứng nhau để tạo ra hiệu quả giống nhau hoặc là trái ngược nhau. Từ đó giúp gợi ra một vẻ đẹp hoàn chỉnh, hài hòa trong diễn đạt để hướng đến làm nổi bật một nội dung, ý nghĩa nào đó mà tác giả đang muốn nói đến.
Ví dụ: Thuốc đắng dã tật, sự thật mất lòng
Trên đây là những thông tin liên quan đến tu từ là gì cũng như các biện pháp tu từ được sử dụng phổ biến hiện nay. Hy vọng sẽ giúp bạn có thêm những kiến thức hay và bổ ích, phục vụ tốt trong quá trình học tập và nghiên cứu.
