Trong các bài thuốc dân gian của Việt Nam sẽ không khó để thấy sự xuất hiện của cây vòi voi. Vậy thì cây vòi voi là loại cây gì? Có những tác dụng ra sao? Cách để dùng nó chữa bệnh như thế nào? Mời bạn đọc tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết chi tiết sau đây của muahangdambao.com nhé!
Cây vòi voi là cây gì?
Cây vòi voi hay còn được gọi là dền voi, cẩu vĩ trùng, cỏ vòi voi, cấu vĩ trùng, đại vĩ đao, nam độc hoạt. Có tên khoa học là Heliotropium indicum L, thuộc vào họ vòi voi (Boraginaceae). Cây có độc tính nhẹ, có thể phát sinh thêm các tác dụng phụ không mong muốn nếu dùng quá liều hoặc sử dụng sai phương pháp.
Đặc điểm sinh học của cây vòi voi là gì?
Vòi voi là một loại thảo mộc mọc dại, chiều cao của cây thường rơi vào khoảng 25 đến 40cm, thân cứng cáp, chắc khỏe và có nhiều lông nhám. Lá cây có hình bầu dục, mặt lá tương đối nhăn nheo và ở phần mép sẽ có các răng cưa. Hoa vòi voi có màu trắng hoặc là tím, không cuống, cụm hoa có hình dạng khá giống với vòi của con voi vì vậy mà mới có tên gọi như bây giờ. Tất cả các bộ phận của cây đều được tận dụng để làm dược liệu.
Theo quan sát, cây vòi voi thường mọc hoang ở những khu vườn, bãi cỏ. Cây được tiến hành thu hái quanh năm nhưng phổ biến nhất vẫn là vào mùa thu, mùa hè. Sau khi thu hái xong, cây vòi voi sẽ được phơi hoặc sấy khô rồi dùng dần dần. Vòi voi sau khi được chế biến thành dược liệu sẽ có vị đắng, hơi cay và mùi khá hăng.
Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy trong thành phần của vòi voi có chứa các alcaloid pyrolizidin (có khả năng gây ra căn bệnh ung thư), tuy nhiên người ta cũng tìm thấy các chất như là indixin và indixin N-oxyd lại cho công dụng ngược lại là ức chế khối u.
Sự phân bố và thu hoạch cây vòi voi
Cây vòi voi có nguồn gốc chính xác là từ vùng nhiệt đới của châu Mỹ. Ngày nay cây thường mọc dại rất nhiều ở các nước nhiệt đới, phổ biến là ở Đông Nam Á trong đó có Việt Nam, Philippines, Indonesia,… Ở Việt Nam, cây sẽ mọc hầu hết ở các tỉnh thành trừ vùng núi quá cao. Đây là một loài cây ưa sáng nên thường mọc trên những bãi đất ẩm trên đường đi, vườn, đất bỏ hoang, nương rẫy,…
Cây mọc từ hạt vào khoảng tháng 4 đến tháng 5, sinh trưởng mạnh nhất trong mùa hè. Ra hoa quả nhiều và dần tàn lụi vào giữa mùa thu. Cây được thu hái quanh năm nhưng để cây có thể chứa được nhiều dưỡng chất nhất nhằm cho ra các sản phẩm chất lượng thì thường người ta sẽ thu hoạch vào mùa hè và mùa thu.
Cây vòi voi có tác dụng gì?
Theo y học hiện đại ngày nay
Loại cây này đã được ghi nhận là có khả năng kháng khuẩn, kháng u, chống hiện tượng vô sinh, chữa lành vết thương, chống viêm, chống ung thư và lợi tiểu vô cùng hiệu quả.
Bên cạnh đó, các báo cáo khoa học cũng đã chứng minh rằng loại thảo mộc này còn chứa các chất chống oxy hóa, giảm đau, chống ho lao, chống co thắt, chống đục thủy tinh thể, tình trạng hạ đường huyết, chống ho khan, chống tăng nhãn áp, chống dị ứng và diệt giun sán, diệt ấu trùng,…
Tuy nhiên, bạn cũng cần phải lưu ý rằng loại cây nó có chứa độc tính và độc tính của các chất trong cây sẽ phát tác âm ỉ, kéo dài nên rất khó phát hiện. Chính vì thế, bạn tuyệt đối không nên sử dụng tuỳ tiện hoặc phải thận trọng hơn khi dùng. Mọi trường hợp tự ý sử dụng bài thuốc từ cây vòi voi khi chưa được sự cho phép của người có chuyên môn đều có thể làm gia tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng không mong muốn.
Theo y học cổ truyền
Trong y học cổ truyền cây vòi voi được ứng dụng trong quá trình điều trị một số bệnh lý liên quan đến xương khớp như sưng đau mỏi gối, bệnh phong tê thấp; mụn nhọt, mẩn ngứa, viêm họng, viêm da cơ địa,… Với tác dụng chính là giảm đau, giảm hiện tượng sưng viêm, thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu thũng,…
Xem thêm: Rau càng cua có tác dụng gì? 8 món ngon từ rau càng cua đơn giản, dễ làm
Hướng dẫn cách dùng cây vòi voi trị bệnh
Cây vòi voi chữa bệnh gì là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Mời bạn tham khảo những thông tin hữu ích sau đây:
Cây vòi voi chữa xương khớp
Đau nhức xương khớp là bệnh thường gặp ở người lớn tuổi và người trung niên, nhưng ngày nay giới trẻ cũng đang gặp phải một số vấn đề liên quan đến xương khớp. Nguyên nhân gây đau nhức xương khớp chủ yếu là do thừa cân béo phì, làm việc ngồi không đúng tư thế, chấn thương,…
Cây vòi có có tác dụng cực tốt trong việc chữa đau nhức xương khớp. Với tính vị hơi đắng, vị mát có thể dùng nó làm giảm các triệu chứng đau nhức, sưng đỏ. Dùng hàng ngày sẽ khiến bạn cảm thấy sức khỏe của mình được cải thiện rất nhiều.
*Bài thuốc chữa bệnh
- Nguyên liệu: 500 gram vòi voi, giấm gạo.
- Thực hiện: Vòi vòi cắt thành các khúc nhỏ, rửa thật sạch, cho vào trong cối giã nát rồi cho lên chảo để sao nóng, cho thêm giấm vào sao cùng đến khi nguyên liệu đã chuyển sang màu vàng. Gói thuốc vào 1 miếng vải sạch, buộc vào vùng bị đau, sưng rồi để qua đêm. Thực hiện liên tục bài thuốc này trong khoảng 1 năm có thể làm giảm dần bệnh đau xương khớp.
Cây vòi voi chữa vảy nến
Với những thành phần và đặc tính đã đề cập ở trên, cây vòi voi rất thích hợp để nằm trong danh sách các loại thảo dược dân gian chữa bệnh vảy nến cực kỳ dễ kiếm, dễ tìm lại vô cùng rẻ tiền.
Loại thảo dược này có thể giúp làm dịu các cơn ngứa ngáy, giảm sự đau đớn từ những tổn thương bên ngoài da. Đồng thời cũng giảm thiểu các tác nhân khiến cho bệnh tình trở nặng và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Ngoài công dụng chữa bệnh vảy nến thì cây vòi voi còn được ông bà ta sử dụng để chữa một số bệnh lý khác liên quan đến da như: á sừng, bệnh viêm da cơ địa, nổi mụn nhọt, mẩn ngứa,…
*Bài thuốc:
Nguyên liệu: 1 nắm lá cây vòi voi và 500ml rượu trắng.
Làm sạch toàn bộ cây vòi voi dưới vòi nước sạch hoặc với nước muối pha loãng để loại bỏ toàn bộ bụi bẩn, sau đó vớt ra rồi để ráo nước. Cho toàn bộ cây vòi voi đã được làm sạch vào trong 1 bình thủy tinh và đổ rượu trắng ngập phần thân cây vòi voi rồi đậy nắp thật kín, lưu ý bảo quản nơi thoáng mát, tránh để chúng tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. Sau 10 ngày ngâm là bạn đã có thể lấy ra sử dụng. Mỗi lần chỉ nên sử dụng một lượng vừa đủ để có thẻ xoa bóp lên vùng da bị vảy nến. Kiên trì thực hiện mỗi ngày 1 lần và áp dụng mỗi ngày để có kết quả tốt nhất.
Cây vòi voi trị viêm xoang
Theo kinh nghiệm dân gian, để có thể phát huy tốt nhất hiệu quả điều trị viêm xoang của cây vòi voi thì người bệnh nên kết hợp chúng cùng với hoa ngũ sắc tươi. Tinh dầu trong hoa ngũ sắc sẽ cùng với một số thành phần như cadinen, geratocromen… sẽ có tác dụng là giảm viêm, chống phù nề, gia tăng tiết xuất dịch mủ đọng trong lòng xoang nhằm giúp người bệnh cảm thấy dễ thở và bớt khó chịu hơn.
*Bài thuốc:
Lấy khoảng 10 cây vòi voi to cùng với 5 cây hoa ngũ sắc tươi chỉ nhặt lấy lá, đem rửa sạch sẽ dưới vòi nước. Tiếp tục ngâm lá trong nước muối pha loãng khoảng 10 phút rồi rửa lại bằng nước sạch thêm 1 lần nữa.
Việc này không chỉ giúp loại bỏ thật kỹ bụi bẩn và ký sinh trùng bám trên lá mà còn đảm bảo cho thuốc phát huy tác dụng tốt nhất. Sau khi đã để ráo nước, bạn cần cho lá cây vòi voi và hoa ngũ sắc vào cối để giã nát cùng một ít muối rồi lọc lấy nước.
Bảo quản nước thuốc trong bình dạng xịt để có thể dùng ngay trong ngày. Mỗi lần chỉ nhỏ 1 đến 2 giọt vào bên hốc mũi bị đau là được. Nên thực hiện việc này liên tục trong khoảng 5 đến 7 ngày là bạn sẽ thấy giảm đáng kể các triệu chứng đau nhức, hốc mũi sẽ thông thoáng và dễ thở hơn rất nhiều.
Cây vòi voi trị mụn
Theo Đông y thì mụn nhọt là do huyết nhiệt và nhiệt độc gây nên. Bởi vì gan yếu, không còn khả năng lọc cũng như thải độc tố ra bên ngoài, gây tích tụ các chất độc bên trong cơ thể.
Khi chất độc tích tụ lâu ngày sẽ dẫn đến những triệu chứng của chứng tích nhiệt như là: Mụn nhọt, mẩn ngứa, nổi mề đay.… Bệnh thường hay gặp nhất vào mùa hè do thời tiết nắng nóng và khói bụi ô nhiễm ngoài môi trường. Điều này khiến cho cơ thể người tiết ra nhiều mồ hôi hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho mẩn ngứa và mụn nhọt phát triển. Nhiều người thường bị mụn tái đi tái lại nhiều lần, ảnh hưởng rất lớn đến thẩm mỹ cũng như sinh hoạt trong cuộc sống.
Để điều trị mụn thì người bệnh có thể uống các loại thảo dược như là diệp hạ châu, biển súc, hạ khô thảo, bồ công anh, huyền sâm, sinh địa, kim ngân hoa,… còn dùng cây thuốc vòi voi để bôi sát khuẩn bên ngoài da.
Bởi cây vòi voi có tác dụng tiêu viêm, giảm đau, giảm sưng tấy và kháng khuẩn cực kỳ tốt, giúp loại bỏ vi khuẩn gây ra mụn. Đồng thời, thảo dược này cũng tiêu viêm những viên mụn, gom mụn mủ thành cồi mụn, sẽ không khiến cho da mặt bị sẹo rỗ. Cây vòi voi cũng cung cấp 1 lượng vitamin E và các loại vitamin dồi dào khác cho da, giúp da khỏe mạnh và hồng hào hơn so với trước đây.
*Bài thuốc:
Lấy khoảng 30 đến 60g lá cây vòi voi tươi rồi rửa sạch và ngâm qua với nước muối loãng, sau đó rửa lại với nước thật sạch và vớt ra ngoài, để thảo dược ráo nước. Đem thảo dược vào cối giã nát cùng với vài hạt muối sạch. Lấy hỗn hợp này đắp trên vùng da bị mụn khoảng 20 tới 30 phút, sau đó rửa lại thật sạch với nước.
Hoặc bạn cũng có thể đem thảo dược đi đun sôi, sau đó lọc lấy nước rồi rửa, chà nhẹ trên da bị mụn và cuối cùng thì cũng rửa lại với nước sạch. Kiên trì thực hiện cách này hàng ngày để có thể thấy mụn giảm bớt.
Cây vòi voi chữa viêm da cơ địa
Theo kinh nghiệm dân gian thì cây vòi voi có tác dụng rất hiệu quả trong việc giảm nhanh những triệu chứng từ bệnh da liễu như rát da, sưng đau, ban đỏ, nổi mẩn… Đồng thời chúng còn giúp hạn chế đến mức tối đa tình trạng viêm và phòng ngừa bội nhiễm da hiệu quả. Nhờ đó mà loại cây này trở thành vị thuốc hữu hiệu trong việc điều trị cả bệnh viêm da cơ địa.
Trong dân gian vẫn lưu truyền rất nhiều cách chữa bệnh viêm da cơ địa bằng vòi voi khác nhau nhưng dưới đây là bài thuốc phổ biến, đơn giản nhất và có thể mang lại hiệu quả giảm triệu chứng bệnh rất tốt, bạn có thể tham khảo:
*Bài thuốc:
Chuẩn bị vài cây vòi voi, bỏ lá dập, héo úa, đem đi rửa sạch bụi đất rồi đem ngâm với nước muối loãng khoảng 15 phút rồi vớt ra để ráo. Cắt các cành vòi voi thành từng khúc nhỏ sau đó bỏ vào cối giã thật nhuyễn.
Vệ sinh thật sạch sẽ, khô ráo những vùng da đang bị viêm. Đắp phần cây vòi voi đã được giã nhuyễn lên và để yên trong khoảng tầm 30 phút. Cuối cùng, loại bỏ phần thuốc đắp trên da và rửa sạch lại bằng nước ấm. Kiên trì thực hiện quy trình này đều đặn 1 lần/ ngày trong từ 2 tới 3 tuần, người bệnh sẽ cảm nhận thấy các triệu chứng đau rát, mẩn ngứa hoặc viêm sưng được thuyên giảm 1 cách rõ rệt.
Giải đáp một số thắc mắc khác liên quan đến cây vòi voi
Tắm cây vòi voi có tác dụng gì?
Nhiều người thường dùng cây vòi voi tắm cho trẻ sơ sinh? Vậy hành động này có tiềm ẩn nguy cơ gì không? Thực tế, cây vòi voi có công dụng rất lớn trong việc điều trị tình trạng mẩn ngứa, mụn nhọt ở trẻ sơ sinh.
Nếu còn có những hiện tượng mụn đỏ li ti mọc thành từng vùng hoặc thành từng cụm thì rất có thể đó là rôm sẩy. Hoặc nếu như trên người trẻ sơ sinh xuất hiện vết mẩn đỏ, mọc thành nốt có mủ ở bên trong thì đó là dấu hiệu của mụn nhọt. Với những triệu chứng này bạn có thể dùng cây vòi voi để chữa trị.
Với trẻ sơ sinh chưa thể uống trực tiếp được các loại thuốc sắc từ cây vòi voi thì có thể tắm lá vòi voi cho trẻ để nhanh chóng đánh bay mụn nhọt, rôm sẩy ra khỏi làn da còn non nớt của bé.
Cây vòi voi ăn được không?
Mặc dù vẫn có thể được sử dụng để làm thuốc nhưng giới chuyên gia đặc biệt lưu ý vòi voi vẫn có thể gây độc, nhất là trong các trường hợp không được sử dụng đúng cách và đúng liều lượng.
Bộ Y tế Việt Nam cũng đã đưa ra chỉ thị người dân và các bệnh viện cần phải thật thận trọng khi sử dụng vòi voi. Do đó bạn không được tự ý sử dụng loại cây này để ăn sắc nước uống, dù là để điều trị bất cứ căn bệnh nào nếu không có hướng dẫn của người có chuyên môn.
Cây vòi voi ngâm rượu được không?
Nếu bạn lấy cây vòi voi đem ngâm rượu 1 tháng, sau đó lấy rượu này để đắp vào vùng xương khớp bị sưng đau thì sẽ rất hiệu quả. Nếu đã lên mủ rồi, cao rượu vòi voi sẽ không có tác dụng làm tan mủ nhưng cũng có thể làm cho mủ không lan rộng hơn và làm bớt độ sưng tấy.
Xem thêm: Lá xương sông – Cây thuốc vườn nhà với nhiều tác dụng thần kỳ
Những lưu ý quan trọng khi sử dụng dược liệu cây vòi voi
Một số loài cây vòi voi có chứa alcaloid có nhân pyrolizidin (chất có thể gây độc cho gan) có khả năng gây ức chế, hủy hoại những tế bào gan với các triệu chứng tiêu chảy, đau bụng từng cơn, xuất huyết và làm tăng nguy cơ ung thư. Độc tính này sẽ phát tác âm ỉ, kéo dài và rất khó phát hiện vì vậy nếu không hiểu biết kỹ càng thì bệnh nhân không nên dùng hoặc cần phải đặc biệt thận trọng khi sử dụng cây vòi voi, kể cả các bài thuốc chỉ dùng bôi bên ngoài.
- Không tự ý dùng thuốc nếu không được hướng dẫn kỹ lưỡng tư thầy thuốc có chuyên môn. Trường hợp tự ý dùng cây vòi voi để làm thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc phải các tác dụng không mong muốn, gây nguy hiểm đến tính mạng.
- Phụ nữ có thai đang cho con bú và trẻ nhỏ tuyệt đối không nên dùng dược liệu vòi voi. Tuy nhiên trẻ em có thể dùng để tắm.
- Người lớn tuổi, người có tỳ vị hư hàn, tiêu chảy kéo dài, cơ thể suy nhược cần hạn chế dùng dược liệu làm từ cây vòi voi.
- Tuyệt đối không tự ý uống nước từ cây vòi voi vì nếu bạn sử dụng quá liều, không đúng cách có thể gây độc nguy hiểm cho cơ thể, đặc biệt là cho gan. Khi thấy có dấu hiệu tiêu chảy, đau bụng trong quá trình sử dụng cây vòi vòi thì phải dừng lại ngay, không nên cố sử dụng.
- Phương pháp chữa bệnh với cây vòi voi thường sẽ đem lại hiệu quả chậm hơn khi dùng thuốc Tây, vì vậy người bệnh cần phải kiên trì thực hiện, không nên quá nóng vội.
- Trước và sau khi áp dụng các bài thuốc chữa bệnh bằng vòi voi ở ngoài da thì cần vệ sinh da thật sạch sẽ với nước ấm.
Hy vọng những thông tin trên đã có thể giúp bạn nắm được cây vòi voi là loại cây gì và cây vòi voi trị bệnh gì rồi. Nếu còn bất cứ câu hỏi nào cần được giải đáp, hãy để lại bình luận dưới bài viết để được chúng tôi hỗ trợ ngay nhé!
