Xyanua – một trong những chất cực độc, có thể gây chết người nhưng chúng lại tồn tại xung quanh chúng ta. Vậy thực chất xyanua là gì? Triệu chứng? Cách xử lý khi bị ngộ độc xyanua như thế nào? Hãy cùng với chúng tôi khám phá ngay sau đây nhé!
Xyanua là gì?
Xyanua thực tế là hóa chất tác động cực mạnh và nó có thể gây nguy hiểm đến tính mạng chỉ trong một thời gian ngắn với một lượng rất nhỏ. Xyanua hiện tồn tại dưới nhiều dạng hợp chất khác nhau và đa phần chúng đều gây hại.
Có thể kể đến một số dạng xyanua phổ biến như: hydro xyanua, xyanua clorua, tinh thể kali xyanua, natri xyanua… Mùi vị của xyanua được miêu tả là khá giống với vị đắng nhẹ của hạnh nhân và nếu như chỉ có ít thì thậm chí nó còn không phát ra mùi. Điều này đã gây cản trở rất lớn trong quá trình nhận biết sự tồn tại của xyanua.
Trong tự nhiên thì nhiều thực phẩm cũng có chứa xyanua, điển hình như là: khoai mì, hạnh nhân, đậu lima còn sống… Các trái cây như: đào, táo, mơ… thì cũng có chứa xyanua nhưng hàm lượng khá ít. Khói thuốc lá cũng có chứa một lượng xyanua nhất định gây hại khi bạn sử dụng lâu dài.
Xyanua độc như thế nào?
Thực tế chứng minh rằng chỉ với khoảng 50 – 150mg xyanua không những làm hại đến sức khỏe mà nó còn có thể cướp đi tính mạng của một người khỏe mạnh. Xyanua độc là do nguyên lý hoạt động của chất này khi đi vào cơ thể sẽ khiến các tế bào không sử dụng được oxy. Từ đó dẫn đến ngừng hoạt động, cụ thể là nạn nhân tử vong do tim, thần kinh… ngừng hoạt động.
Chất độc xyanua khi vào đến cơ thể thì có tốc độ hấp thu cực nhanh, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa, hệ thần kinh, hô hấp, tuần hoàn và cuối cùng là lấy đi sinh mạng chỉ sau một khoảng thời gian rất ngắn từ khi nhiễm độc.
Mức độ nguy hiểm của xyanua phụ thuộc khá nhiều vào lượng xyanua cũng như chiết xuất xyanua mà nạn nhân nhiễm phải. Với nồng độ rất nhỏ, dưới ngưỡng 50mg xyanua thì có thể gây tàn phế vĩnh viễn hoặc là người bệnh có vấn đề về thần kinh, tiêu hóa, tuần hoàn… cũng không thể chữa khỏi.
Xyanua có trong thực phẩm thì ở nồng độ tương đối thấp nên việc nhiễm độc xyanua từ thực phẩm rất ít xảy ra. Nếu như bạn ăn thực phẩm có chứa xyanua đúng cách thì sẽ không làm hại đến sức khỏe nhưng có thể gây ra tình trạng như: khó tiêu, đầy bụng, chướng bụng, ợ hơi hay choáng nhẹ… đối với người có cơ địa nhạy cảm.
Tại Việt Nam, xyanua đã bị cấm lưu hành, buôn bán, trao đổi, phát tán hay sử dụng… dưới mọi hình thức.
Triệu chứng – cách xử lý khi ngộ độc xyanua là gì?
Triệu chứng
Tuy xyanua có thể gây độc chết người nhưng trong trường hợp nạn nhân sử dụng ít xyanua và với nồng độ xyanua thấp, nhận biết được dấu hiệu ngộ độc xyanua và cấp cứu kịp thời thì vẫn có thể giữ được tính mạng. Cụ thể như sau:
- Giai đoạn đầu: Nạn nhân sẽ có dấu hiệu kích động, thở gấp, lú lẫn và mất nhận thức.
- Giai đoạn 2: Có thể cảm thấy khó thở, co giật hay giảm huyết áp nhanh.
- Giai đoạn 3: Hôn mê sâu, người bệnh bị trụy tim và cuối cùng là dẫn đến tử vong.
Chất độc xyanua có thể xâm nhập thông qua thực phẩm, không khí hoặc là tiếp xúc với da đều gây nguy hiểm. Với các trường hợp tiếp xúc lượng xyanua lớn thì có thể có các triệu chứng như sau: mất ý thức; tụt huyết áp nhanh, đột ngột; chấn thương phổi; co giật; rối loạn nhịp tim; suy hô hấp gây tử vong; tổn thương não, tim và thần kinh kể cả khi nạn nhân sống sót.
Tóm lại, xyanua có độc và nó rất nguy hiểm. Ngay khi nhận thấy được nạn nhân có triệu chứng nhiễm độc xyanua thì cần nhanh chóng xử lý, sơ cứu và liên hệ y tế kịp thời để tránh trường hợp xấu nhất có thể xảy ra.
Cách xử lý
Ngộ độc chất xyanua có thể dẫn đến tử vong trong khoảng thời gian rất ngắn. Vậy nên khi phát hiện dấu hiệu của giai đoạn đầu thì bạn cần nhanh chóng thực hiện sơ cứu, điều trị đúng với quy trình. Việc cần làm nhất khi nhận thấy nạn nhân bị nhiễm xyanua là gọi cấp cứu và hô hấp nhân tạo nếu như thấy nạn nhân khó thở hay không thở được.
Sau khi nạn nhân nhập viện thì ngộ độc xyanua sẽ được điều trị như sau:
- Rửa dạ dày cho nạn nhân nhiễm độc xyanua trong vòng 1h để tăng thải độc hoặc là cho nạn nhân uống than hoạt tính với liều lượng 1g/kg.
- Sử dụng thuốc giải độc gồm có các loại như: thuốc hydroxocobalamin, thuốc amyl nitri, thuốc muối nitrite, methylene, thuốc thiosulfate.
- Thở oxy tùy theo mức độ bị nhiễm độc.
- Giai đoạn hồi sức thì cần đặt đường truyền tĩnh mạch cho bệnh nhân, đảm bảo thông khí bằng mặt nạ oxy hoặc là đặt nội khí quản, điều trị triệu chứng giảm huyết áp.
Có thể bạn quan tâm:
Lưu huỳnh là gì? Tính chất hóa học và công thức của lưu huỳnh
Ancol là gì? Tính chất hóa học, điều chế, ứng dụng của ancol
Xyanua thực chất là một trong những chất hóa học bị cấm lưu hành trái phép trên thị trường hiện nay. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan về chất cực độc này.
