Tư liệu sản xuất là một khái niệm cơ bản trong lĩnh vực kinh tế học và xã hội học. Vậy tư liệu sản xuất là gì, tư liệu sản xuất bao gồm những gì? Để lý giải những thắc mắc về vấn đề này, bạn hãy tham khảo bài viết dưới đây nhé.
Định nghĩa về tư liệu sản xuất là gì?
Tư liệu sản xuất (means of production) hay còn gọi là phương tiện sản xuất, được định nghĩa là các nguồn lực hoặc công cụ mà người lao động cần sử dụng trong quá trình lao động, sản xuất. Nói chung, nó có thể bao gồm đất đai, nhà xưởng , máy móc thiết bị, dụng cụ, nguyên liệu thô…
Tư liệu sản xuất là tổng thể của tư liệu lao động và đối tượng lao động trong quá trình sản xuất, là điều kiện vật chất cần thiết để mọi xã hội tiến hành sản xuất vật chất.
Phạm vi của tư liệu sản xuất rất rộng và phức tạp, liên quan đến nhiều bộ phận và có nhiều phương pháp phân loại khác nhau.
Tư liệu sản xuất bao gồm những gì?
Tư liệu sản xuất bao gồm toàn bộ những điều kiện vật chất cần thiết để con người tham gia vào quá trình sản xuất ra những tư liệu vật chất, đó là tổng thể những tư liệu lao động và đối tượng lao động.
Tư liệu lao động
Nó là tổng hợp tất cả những tư liệu vật chất mà con người sử dụng để tác động và làm thay đổi đối tượng lao động, bao gồm công cụ sản xuất, đất đai, nhà cửa, đường xá, kênh mương, máy móc, thiết bị, nhà xưởng…
Đối tượng lao động
Đối tượng lao động chỉ những thứ được khai thác và xử lý trong lao động, có thể là vật chất tự nhiên như quặng dưới lòng đất hoặc nguyên liệu thô đã qua xử lý như thép. Con người sử dụng tư liệu lao động tác động lên đối tượng lao động, nhằm biến đổi chúng cho phù hợp với mục đích của mình.
Các tính chất của tư liệu sản xuất chủ yếu là gì?
Trong các nền kinh tế xã hội riêng biệt, do chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất và sự kết hợp giữa người lao động với những tư liệu này khác nhau, nên tính chất của tư liệu sản xuất cũng khác nhau.
Trong giai đoạn đầu phát triển của nền văn minh
Thời kì này chưa có bộ phận tư liệu sản xuất, lúc đó tư liệu lao động ít được phát triển và sử dụng, phần lớn tồn tại ở dạng tự nhiên ban đầu. Trong giai đoạn này của nền văn minh, việc tạo ra tư liệu sản xuất phát triển nhanh chóng với việc nâng cao sự sáng tạo và sử dụng tài nguyên của con người.
Trong hệ thống tư bản chủ nghĩa
Các tư liệu sản xuất thuộc sở hữu của các nhà tư bản. Giai cấp vô sản không có quyền sở hữu tư liệu sản xuất. Họ chỉ lao động dưới sự kiểm soát của nhà tư bản. Theo cách đó, tư liệu sản xuất trở thành phương tiện quan trọng để nhà tư bản bóc lột sức lao động của giai cấp vô sản, biểu hiện là tư bản sản xuất.
Trong chế độ xã hội chủ nghĩa
Tư liệu sản xuất thuộc hình thức sở hữu công cộng, mọi tư liệu sản xuất đều thuộc sở hữu chung. Ở chế độ này, chúng không còn biểu hiện với tư cách là tư bản sản xuất nữa mà trở thành hình thái vật chất của các quỹ sản xuất.
Trong xã hội hiện đại ngày nay
Khái niệm và ý nghĩa của tư liệu sản xuất ngày càng phát triển về nhiều mặt, tạo ra nhiều công nghệ khác nhau và nhiều phương thức sản xuất đổi mới. Đồng thời năng lực và nguồn lực sản xuất đa dạng cũng thể hiện tính chất của tư liệu sản xuất.
Ý nghĩa của tư liệu sản xuất là gì?
- Tư liệu sản xuất là nhân tố vật chất của năng suất. Trong các tư liệu sản xuất thì công cụ sản xuất giữ vai trò quyết định. Trình độ phát triển của công cụ sản xuất thể hiện năng lực cải tạo, chinh phục tự nhiên của con người. Tư liệu sản xuất luôn tồn tại trong một hình thái kinh tế – xã hội nhất định, trở thành vật mang vật chất của quan hệ sản xuất cụ thể.
- Tư liệu sản xuất là một phạm trù lịch sử, chứa đựng những nội dung khác nhau trong các giai đoạn phát triển khác nhau của văn hóa. Giai đoạn đầu của quá trình phát triển văn hóa, chưa thể nói đến sự tồn tại của các bộ phận tạo ra tư liệu sản xuất. Chỉ ở một giai đoạn văn hóa nhất định, việc sản xuất tư liệu mới phát triển dần cùng với sự lớn lên của khả năng khai thác, sử dụng tư liệu lao động và tài nguyên thiên nhiên của con người.
- Trong thời hiện đại, khái niệm và ý nghĩa của tư liệu sản xuất đang mở rộng theo nhiều hướng khác nhau. Nhiều công nghệ được tạo ra dưới dạng tri thức, nhiều phương pháp, nguồn lực và khả năng được sử dụng để tái sản xuất sáng tạo cũng đang thể hiện thuộc tính xã hội của giá trị tư liệu sản xuất.
Thị trường tư liệu sản xuất là gì?
Thị trường tư liệu sản xuất là tổng thể những nơi diễn ra các hoạt động trao đổi tư liệu sản xuất, là trung tâm mua bán tổ chức các đơn vị cung cầu để tiến hành các hoạt động giao dịch tư liệu sản xuất và cung cấp các dịch vụ tư vấn, quản lý.
Hàng hóa tham gia thị trường tư liệu sản xuất là hàng hóa phục vụ sản xuất và tiêu dùng, bao gồm các loại máy móc thiết bị, vật liệu xây dựng, thiết bị phụ trợ, phương tiện vận tải, nguyên vật liệu, nhiên liệu, phụ liệu các loại, bán thành phẩm…
Xem thêm:
Thị trường tư liệu sản xuất là thị trường hàng hóa quan trọng nhất trong cấu trúc thị trường. Mức độ phát triển của nó phản ánh trực tiếp trình độ phát triển của năng suất xã hội và nền kinh tế thị trường của một quốc gia. Trên thực tế, thị trường tư liệu sản xuất được biểu hiện dưới dạng nhiều loại thị trường mua bán nguyên vật liệu chuyên biệt hoặc tổng hợp, như thị trường thép, thị trường than, thị trường mua bán kim loại…
Bài viết đã giới thiệu những thông tin liên quan đến tư liệu sản xuất là gì, thuộc tính và ý nghĩa của tư liệu sản xuất. Đây là một trong những khái niệm cơ bản, quan trọng trong lĩnh vực kinh tế học, xã hội học. Hy vọng sau khi đọc xong bài viết, bạn đã có thêm kiến thức về vấn đề tư liệu sản xuất này.
