Trùng kiết lị gây ra bệnh kiết lị với triệu chứng điển hình là tiêu chảy kéo dài, đi ngoài ra máu. Vậy trùng kiết lị là gì, kí sinh ở đâu? Đặc điểm, cấu tạo, hình thức dinh dưỡng của chúng như thế nào? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn tìm hiểu những kiến thức cơ bản về loại trùng này và sự nguy hại của bệnh kiết lị nguy để bạn biết cách phòng bệnh hiệu quả.
Trùng kiết lị là gì?
Trùng kiết lị (Entamoeba histolytica) là một loại trùng biến hình không có một hình dạng nhất định, mà có khả năng thay đổi thành nhiều hình dáng khác nhau. Tuy nhiên, Entamoeba histolytica khác biệt ở chỗ chúng có chân giả rất ngắn và có tốc độ sinh sản nhanh hơn đáng kể. Loại trùng này ký sinh trong ruột của con người.
Phân loại trùng kiết lị
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng loại trùng kiết lị gồm 3 thể chính:
- Thể hoạt động ăn hồng cầu (Entamoeba histolytica histolytica): Kích thước của trùng này dao động từ 20 đến 40 micromet và chúng có khả năng di chuyển nhanh. Thể này có thể ăn hồng cầu.
- Thể hoạt động không ăn hồng cầu (Entamoeba histolytica minuta): Kích thước của trùng này dao động từ 10 đến 20 micromet và chúng di chuyển chậm. Thể này không ăn hồng cầu.
- Thể bào nang (Entamoeba histolytica cyst): Kích thước của trùng này dao động từ 10 đến 17 micromet. Thể này có thể có từ 1 đến 4 nhân và có cấu trúc nhân tương tự như thể hoạt động.
Trùng kiết lị kí sinh ở đâu?
Trùng kiết lị kí sinh ở thành ruột con người & hủy hoại hồng cầu, gây bệnh nguy hiểm cho con người.
Đặc điểm cấu tạo của trùng kiết lị
Với mỗi loại trùng kiết lị sẽ có đặc điểm cấu tạo khác nhau:
- Thể hoạt động ăn hồng cầu (Entamoeba histolytica histolytica) có kích thước từ 20-40 micromet. Ngoại bào chất của nó có chân giả và nhân tròn có đường kính từ 4-7 micromet, nằm ở màng nhân và nhân thể ở giữa. Loài này di chuyển khá nhanh.
- Thể hoạt động không ăn hồng cầu (Entamoeba histolytica minuta) có kích thước từ 10-20 micromet. Di chuyển của loại này chậm hơn so với loại trên.
- Thể bào nang (Entamoeba histolytica cyst) có hình dạng tròn với đường kính từ 10-17 micromet. Tế bào chất của nó lấm tấm và có hạt mịn. Thể bào nang này có thể có từ 1-4 nhân và có cấu trúc nhân tương tự với thể hoạt động.
Không có một hình dạng nhất định nào được xác định cho loại này, chúng có khả năng biến hình.
Thức ăn của trùng kiết lị?
Thức ăn của trùng kiết lị là hồng cầu. Trùng kiết lị tiêu hóa hồng cầu để sinh trưởng và phát triển rồi sinh sản rất nhanh chóng.
Trùng kiết lị gây bệnh gì?
Như đã nói, trùng kiết lị gây bệnh kiết lỵ. Bệnh này là một tình trạng nhiễm trùng trong ruột già do các vi khuẩn như shigella, E. coli, salmonella & một số vi khuẩn khác gây ra. Những vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể con người thông qua tiếp xúc trực tiếp với chất thải chứa vi khuẩn, thông qua thực phẩm và nước uống bị nhiễm bẩn, hoặc khi tiếp xúc với nước bẩn khi bơi lội.
Bệnh kiết lỵ là một bệnh phổ biến và có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, từ trẻ em đến người già. Tuy nhiên, trẻ em có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người trưởng thành, đặc biệt là trong khoảng tuổi từ 2 đến 4 tuổi. Do đó, cha mẹ cần chú ý chăm sóc con em của mình để tránh mắc bệnh này.
Mùa hè là thời điểm mà bệnh kiết lỵ phát triển nhiều hơn so với mùa đông. Điều này có liên quan đến sự thay đổi nhanh chóng của khí hậu cũng như lối sống, thói quen sinh hoạt và thực phẩm trong mùa hè, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.
Trong giai đoạn đầu nhiễm vi khuẩn, bệnh nhân thường không có triệu chứng rõ ràng để nhận biết. Một số trường hợp chỉ có hiện tượng tiêu chảy nhẹ kéo dài hoặc lỵ cấp tính nghiêm trọng hơn. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây áp xe gan, nhiễm trùng màng bụng, màng ngoại tim và màng phổi, dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng.
Thời gian tồn tại của trùng kiết lỵ
Trùng lỵ có khả năng sinh tồn và phát triển trong nước ngọt, rau sống và thức ăn ít nhất từ 7 đến 10 ngày, và thậm chí còn tồn tại lâu hơn. Chúng cũng có thể tồn tại trong quần áo và đồ dùng liên quan đến ăn uống của những người bị bệnh kiết lỵ trực khuẩn, hoặc trong đất, trong một khoảng thời gian từ 6 đến 7 tuần.
Nguyên nhân gây kiết lị
Nguyên nhân chính của bệnh kiết lỵ là do vi khuẩn kiết lỵ gây viêm trong toàn bộ đại tràng và trực tràng. Bệnh này lây truyền qua phân, do đó, trong trường hợp có một người trong gia đình mắc bệnh, việc không rửa tay sau khi đi vệ sinh và tiếp xúc với thức ăn của người khác có thể làm lan truyền vi khuẩn.
Ngoài ra, phân của chó, mèo hoặc các loài vật nuôi trong nhà cũng có thể chứa vi khuẩn gây bệnh. Khi chơi đùa hoặc tiếp xúc với lông của các con vật, hoặc khi bước vào phân trên sàn nhà và sau đó vô tình chạm tay vào thức ăn và đưa lên miệng, vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể. Ngoài ra, sự hiện diện của ruồi trong nhà cũng là một nguyên nhân, vì khi ruồi tiếp xúc với phân người hoặc các vị trí chứa vi khuẩn gây bệnh, rồi đậu lên thức ăn, chúng ta có thể ăn phải vi khuẩn đó.
Bên cạnh đó, những người không tuân thủ thói quen rửa tay bằng xà phòng chống khuẩn trước khi ăn đồ có nguy cơ cao mắc bệnh này.
Con đường lây truyền trùng kiết lị
Khi một người mắc bệnh kiết lị, họ có thể tiết ra khoảng 300 triệu bào xác trùng Entamoeba histolytica mỗi ngày. Những bào xác này có thể tồn tại trong môi trường tự nhiên lên đến 9 tháng. Chúng có khả năng kết dính vào cơ thể của ruồi và côn trùng khác, từ đó lây truyền vào thức ăn và gây bệnh cho người tiêu thụ.
Khi bào xác trùng xâm nhập vào ruột người, chúng sẽ thoát khỏi bào xác và tạo ra các vết loét trên niêm mạc ruột, cùng với việc nuốt chửng các hồng cầu.
Chúng tiêu hóa hồng cầu để cung cấp dưỡng chất cho sự sinh trưởng, phát triển và sinh sản nhanh chóng. Bệnh kiết lị thường do vệ sinh kém gây ra. Nếu người bệnh không rửa tay sạch sau khi đi vệ sinh, các vi khuẩn có thể tồn tại trên bất kỳ bề mặt nào họ tiếp xúc.
Xem thêm: Trùng biến hình có kiểu dinh dưỡng nào & di chuyển bằng gì?
Triệu chứng nhiễm trùng kiết lị
Bệnh nhân mắc nhiễm trùng Entamoeba histolytica thường trải qua những triệu chứng điển hình như sau:
- Đau bụng âm ỉ: Bệnh nhân có thể cảm nhận đau nhức và khó chịu trong vùng bụng.
- Tiêu chảy và phân lỏng: Bệnh nhân thường gặp tình trạng tiêu chảy, phân có dạng lỏng và không đều.
- Đau quặn bụng và phân có chất nhầy, lẫn máu: Bệnh nhân có thể trải qua cảm giác đau quặn trong bụng và phát hiện phân có chất nhầy và màu máu.
- Số lần đại tiện nhiều: Bệnh nhân thường đi tiểu đại tiện nhiều lần trong ngày, khoảng từ 5 đến 15 lần, và cảm thấy cảm giác buồn đại tiện liên tục.
- Sốt thấp hoặc không sốt: Thường thì bệnh nhân ít khi gặp sốt, hoặc nếu có thì chỉ là sốt nhẹ.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng triệu chứng của bệnh kiết lỵ có thể thay đổi và không phải tất cả các bệnh nhân đều trải qua cùng một tình trạng. Việc chẩn đoán chính xác và điều trị nhiễm trùng Entamoeba histolytica nên được thực hiện bởi các chuyên gia y tế.
Các phương pháp điều trị bệnh kiết lỵ
Mục tiêu của việc điều trị bệnh kiết lỵ là bổ sung lượng chất lỏng bị mất do tiêu chảy và điều trị nhiễm khuẩn. Trong trường hợp tình trạng sức khỏe của bạn vẫn tốt và triệu chứng bệnh nhẹ, có thể áp dụng một số phương pháp điều trị sau đây:
- Sử dụng kháng sinh: Đối với trẻ sơ sinh, người già hoặc những người bị HIV, việc sử dụng kháng sinh để điều trị là cần thiết. Nhóm này có nguy cơ lây lan bệnh cao hơn so với những người khác. Bạn nên tới bệnh viện hoặc các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị bằng thuốc kháng sinh. Trong quá trình điều trị, hãy tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hồi phục nhanh chóng. Đồng thời, không tự ý thay đổi đơn thuốc hoặc sử dụng thuốc không đúng liều lượng để tránh gây tác dụng phụ hoặc ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
- Sử dụng chất lỏng và muối thay thế: Đối với người lớn khỏe mạnh, có thể uống nhiều nước để bổ sung chất lỏng mất đi do tiêu chảy. Trong trường hợp nghiêm trọng, khi không thể tự uống nước để bù chất lỏng cho cơ thể, cần đến các cơ sở y tế để tiếp nhận truyền nước và các loại muối thông qua tĩnh mạch. So với việc tự uống, việc truyền qua tĩnh mạch sẽ cung cấp nước và chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể nhanh chóng hơn.
Quan trọng nhất, khi gặp triệu chứng của bệnh kiết lỵ, bạn nên tìm kiếm sự tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên gia y tế để xác định phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Vậy là bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về loài trùng kiết lị. Trùng kiết lị kí sinh ở đâu? Đặc điểm, cấu tạo, hình thứ dinh dưỡng của trùng kiết lị. Hy vọng các bạn sẽ có những biện pháp phòng tránh căn bệnh thường gặp vào mùa hè này.
