Thực tế cho thấy tất cả mọi hoạt động của con người đều là để thỏa mãn hàng loạt các nhu cầu của cuộc sống hàng ngày. Vậy bạn hiểu nhu cầu là gì? Đâu là nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống hiện đại? Cùng tìm hiểu chi tiết trong nội dung dưới đây.
Nhu cầu là gì?
Nhu cầu biểu hiện sự đòi hỏi và nguyện vọng của con người về vật chất, tinh thần để có thể tồn tại và phát triển. Nhu cầu có tính đối tượng, nội dung cũng như mức độ khác nhau ở mỗi cá nhân và mỗi xã hội. Nhu cầu cũng là động lực thúc đẩy con người ta hoạt động và sáng tạo, là yếu tố quyết định đến sự phát triển của sản xuất và xã hội.
Đặc điểm của nhu cầu là gì?
- Tính đa dạng: Nhu cầu con người rất phong phú và đa dạng. Nó có thể liên quan đến các khía cạnh vật chất, tinh thần, xã hội, tình cảm hay sự phát triển của cá nhân.
- Tính cá nhân: Mỗi người sẽ có những nhu cầu riêng biệt dựa trên sự khác biệt về văn hóa, giáo dục, kinh nghiệm hay giới tính. Những nhu cầu này phản ánh sự đa dạng cùng tính đặc thù của từng cá nhân.
- Tính ưu tiên: Nhu cầu có thể được ưu tiên dựa theo mức độ quan trọng cũng như ảnh hưởng của nó đến cuộc sống của mỗi người. Một số nhu cầu được coi là cơ bản, không thể thiếu nhưng cũng có những nhu cầu khác có thể là lựa chọn hay biểu hiện cá nhân.
- Tính linh hoạt: Nhu cầu có thể thay đổi theo thời gian, tình huống hoặc là hoàn cảnh. Một nhu cầu có thể được đáp ứng cũng như thỏa mãn trong một giai đoạn nhất định nhưng cũng có thể thay đổi hoặc là xuất hiện những nhu cầu mới trong tương lai.
- Tính tương quan: Nhu cầu của con người thường có liên quan và ảnh hưởng lẫn nhau. Sự thỏa mãn của một nhu cầu có thể được tạo ra bởi sự hài lòng và cân bằng trong cuộc sống. Trong khi sự thiếu hụt hoặc bất cân đối trong nhu cầu có thể gây ra sự căng thẳng và không hài lòng.
- Tính động lực: Nhu cầu là một yếu tố động lực quan trọng đằng sau các hành động của con người. Nó thúc đẩy con người ta tìm kiếm và đạt được những gì cần thiết để thỏa mãn nhu cầu, đạt được trạng thái cân bằng cùng sự hài lòng.
Nhu cầu có phải là mong muốn không?
Mong muốn là gì?
Mong muốn chính là trạng thái tâm lý của một cá nhân hoặc một nhóm, trong đó họ có ý định hoặc là khao khát đạt được một mục tiêu, đối tượng, trải nghiệm hay là tình huống nào đó.
Mong muốn có thể xuất phát từ nhu cầu sinh lý, xã hội, tinh thần hoặc là nhận thức. Nó có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài như văn hóa, giáo dục, quảng cáo hoặc truyền thông. Mong muốn có thể được phân loại dựa theo mức độ, tính chất, hướng hay động lực.
Sự khác nhau giữa mong muốn và nhu cầu là gì?
- Bản chất: Nhu cầu là những yêu cầu cơ bản và thiết yếu của con người để có thể tồn tại và phát triển. Trong khi đó mong muốn là những điều mà con người ta muốn có, nhưng không nhất thiết cần thiết cho sự sống và sự phát triển.
- Tính nhất quán: Nhu cầu thường tồn tại cùng với mỗi con người và không bị thay đổi quá nhiều theo thời gian. Tuy nhiên mong muốn có thể thay đổi và có sự khác nhau tùy theo cá nhân, hoàn cảnh hay giai đoạn trong cuộc sống.
- Sự thỏa mãn: Nhu cầu được đáp ứng để đạt được sự hài lòng cũng như sự cân bằng trong cuộc sống. Trong khi đó mong muốn có thể không được thỏa mãn và cũng không gây thiệt hại nếu như không đạt được.
- Tính thiết yếu: Nhu cầu thường có liên quan đến sự sống, sức khỏe, an toàn cũng như sự phát triển cá nhân của con người. Còn mong muốn có thể liên quan đến sự thỏa mãn tinh thần, sự tiện nghi hay các yếu tố tăng thêm đời sống.
- Tính ưu tiên: Nhu cầu thường được xem là ưu tiên cao hơn so với mong muốn. Con người thường tập trung vào việc đáp ứng các nhu cầu cơ bản trước khi là tìm đến việc thỏa mãn mong muốn cá nhân.
- Tác động: Nhu cầu thường có tác động mạnh mẽ đến hành động cũng như quyết định của con người. Nhưng mong muốn có thể là một yếu tố động lực nhưng không nhất thiết là thúc đẩy hành động.
Có thể nói nhu cầu và mong muốn có thể có một sự tương quan và ảnh hưởng lẫn nhau. Mong muốn có thể phản ánh một phần nhu cầu của con người cũng như thúc đẩy hành động để đáp ứng được nhu cầu đó.
Những nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống
Dựa vào tháp Maslow chúng ta có thể xác định được các nhu cầu cấp thiết của con người theo thứ tự, cụ thể như sau:
5 nhu cầu cơ bản của con người
- Tầng 1: Nhu cầu sinh lý
Tầng 1 nằm ở dưới đáy của tháp thể hiện các nhu cầu về sinh lý của con người. Cụ thể mức độ này sẽ bao gồm có: thức ăn, không khí, nước, nơi sinh sống, quần áo, tình dục… Tất cả những yếu tố này chính là nhu cầu cần có để con người có thể tồn tại và sinh sống.
- Tầng 2: Nhu cầu về an ninh và an toàn
Ở tầng thứ 2 thì Abraham Maslow đã chỉ rõ về nhu cầu an ninh của con người. Khi đã có những yếu tố cơ bản ở tầng 1 để có thể tồn tại thì bạn sẽ luôn mong muốn một cuộc sống phát triển và tốt đẹp hơn. Lúc đó thì con người sẽ bắt đầu có nhu cầu được bảo vệ và cảm thấy an toàn.
Tầng 2 này biểu thị rõ nhu cầu an toàn về cả tinh thần cũng như vật chất, ví dụ như: bảo hiểm, sức khỏe, tài chính hay việc làm…
- Tầng 3: Nhu cầu về xã hội
Tầng 3 thể hiện rõ nhu cầu về xã hội như: quan hệ giao tiếp, tình yêu, bạn bè, đối tác, đồng nghiệp… của con người. Đây cũng là yếu tố cực kỳ quan trọng giúp mỗi cá nhân có thể phát triển. Đặc biệt, nhu cầu xã hội cũng tạo thêm màu sắc cho cuộc sống của con người. Nhờ đó mà bạn sẽ giảm thiểu được các căn bệnh về tâm lý như: rối loạn lo âu, trầm cảm hay cô đơn…
- Tầng 4: Nhu cầu được yêu mến, quý trọng
Nhu cầu kính trọng xuất hiện khi mà bạn bắt đầu nhận ra được giá trị mà bản thân đang có. Qua những nghiên cứu về tâm lý, con người thường sẽ có xu hướng muốn được đánh giá tốt cũng như nhận được sự công nhận của người khác. Khi được quý trọng thì mỗi cá nhân sẽ tự tin hơn và có thêm động lực để có thể hoàn thành được các mục tiêu trong cuộc sống.
- Tầng 5: Nhu cầu được thể hiện bản thân
Tầng trên cùng của kim tự tháp thể hiện nhu cầu thể hiện bản thân của mỗi người. Cụ thể, con người sẽ mong muốn được khẳng định chính mình thông qua những điểm mạnh cũng như khả năng tiềm ẩn. Đồng thời, tháp Maslow cũng cho bạn thấy được rằng mỗi cá nhân đều sẽ có sức hút cùng tầm ảnh hưởng của riêng mình.
3 cấp bậc mở rộng của nhu cầu
Bên cạnh 5 tầng biểu thị cho 5 nhu cầu cơ bản của con người thì tháp Maslow còn có thêm 3 cấp bậc mở rộng, cụ thể:
- Tầng 6: Nhu cầu về nhận thức
Maslow cũng đã đề cập đến nhu cầu về nhận thức giống như một yếu tố quan trọng để con người có thể phát triển. Ở tầng này thì mỗi cá nhân khi muốn xác định được giá trị của mình thì cần phải học hỏi thêm nhiều kiến thức, kinh nghiệm cùng với các bài học thực tiễn. Con người thường tò mò và khám phá những điều mới để có thể thỏa mãn sự hiểu biết của bản thân.
- Tầng 7: Nhu cầu thẩm mỹ
Tầng thứ 7 biểu thị cho nhu cầu tìm kiếm cái đẹp. Khi đó, con người sẽ luôn đề cao tính thẩm mỹ đối với mọi thứ xung quanh. Mức độ này cho thấy nhu cầu đắm chìm trong vẻ đẹp thông qua các lĩnh vực như nghệ thuật hoặc là âm nhạc.
- Tầng 8: Nhu cầu về tự tôn, bản ngã
Tầng thứ 8 cho chúng ta thấy được nhu cầu về lòng tự tôn cùng bản ngã của con người. Khi đã thỏa mãn được các mong muốn của bản thân thì mỗi cá nhân sẽ bắt đầu quan tâm đến mọi người xung quanh cũng như đem lại các giá trị tích cực cho xã hội.
Ngoài ra thì con người cũng dần khám phá về thế giới tâm linh để có thể tìm ra những giá trị vô hình. Nhiều cá nhân đã bắt đầu quan tâm và mong muốn được biết nhiều hơn về những điều thần bí không thể giải thích.
Có thể bạn quan tâm:
Tháp nhu cầu Maslow là gì? Có ý nghĩa và ứng dụng gì trong các lĩnh vực
PT là gì? Những phẩm chất và yêu cầu phải có ở một PT chuyên nghiệp
Có thể nói nhu cầu đóng vai trò quan trọng trong tâm lý học, kinh tế và xã hội. Vậy nên việc nắm bắt được nhu cầu của ai đó sẽ là một lợi thế dành cho bạn.
