Trong tiếng Việt, việc nhầm lẫn giữa hai âm tiết “s” và “x” thường xuyên xảy ra, có không ít người không phân biệt được xuất sắc và suất sắc. Vậy thực chất suất sắc hay xuất sắc mới đúng chính tả? Cách phân biệt hai âm “s” và”x” như thế nào? Mời bạn đọc cùng với chúng tôi tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Xuất sắc hay suất sắc là đúng chính tả?
Xuất sắc là gì?
Theo bộ từ điển Tiếng Việt được xuất bản vào năm 2003 do Giáo Sư Hoàng Phê chủ biên thì từ “xuất sắc” có nghĩa là đạt được những thành tích tốt nhất, nổi bật nhất hoặc giỏi nhất ở một lĩnh vực nào đó. Cụ thể:
- “Xuất” (động từ): Có nghĩa là đưa ra, xuất ra.
- “Sắc” (tính từ): Được dùng để diễn tả sự nhanh, tinh tường.
Ngoài ra, trong tiếng Việt cũng liệt kê một số từ đồng nghĩa với từ “xuất sắc” như tốt nhất, ưu tú, xuất chúng,…
Trong tiếng Anh, “xuất sắc” này được dịch thông qua nghĩa của từ “excellent”.
Ví dụ:
- Cô ấy đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
- Anh ấy là một học sinh rất xuất sắc.
- Bức tranh này vẽ vô cùng xuất sắc.
Suất sắc là gì?
Để hiểu được nghĩa của từ “suất sắc” là gì thì đầu tiên chúng ta cần hiểu nghĩa của từ “suất”. Đây vốn không phải là từ thuần Việt mà nó là từ có gốc Hán. Chính vì vậy, khi tra từ điển Hán Việt thì bạn sẽ tìm được 6 cách ghi khác nhau và mỗi cách ghi lại có quy định nhiều lớp nghĩa khác nhau dù đều có phiên âm giống nhau.
Nghĩa thường gặp nhất của từ “suất” đó là người đứng đầu, tướng cầm đầu, thống suất hay kẻ làm gương cho người khác. Hoặc “suất” còn mang nghĩa là rơi xuống, vứt xuống đất, quẳng đi hay vứt đi. Tuy nhiên, khi ghép với từ “sắc” thì nó lại hoàn toàn không có nghĩa gì cả.
Cụ thể, phân tích nghĩa của từng từ như sau:
- “Suất” là động từ thể hiện phần chia cho từng người theo như mức đã định.
- “Sắc” là tính từ thể hiện sự tinh nhanh và nhạy bén.
Khi ghép hai từ này với nhau ta được “suất sắc”. Tuy nhiên 2 từ này lại không tương trợ và bổ sung ý nghĩa cho nhau.
Xuất sắc hay suất sắc là đúng?
Như vậy, “xuất sắc” mới là từ ngữ được viết đúng với chính tả của tiếng Việt. Cụm từ này biểu hiện rõ nhất nét nghĩa của nó cũng như diễn đạt được đúng với mục đích và mong muốn của người nói.
Người ta thường sử dụng từ “xuất sắc” để chỉ sự giỏi giang, vượt trội của ai đó hoặc là nói về tài năng phi thường của họ. Từ “xuất sắc” có thể được sử dụng trong văn chương, trên các trang mạng xã hội và trong cả giao tiếp hàng ngày.
Còn từ “suất sắc” thì lại không được dùng trong tiếng Việt mà nó chỉ là một từ Hán ngữ. Vì vậy, các bạn cần chú ý để tránh nhầm lẫn khi dùng.
Cách phân biệt giữa “s” và “x”
Có thể thấy rằng nguyên nhân chính dẫn đến nhầm lẫn giữa “xuất sắc” hay “suất sắc” đó là do cách phát âm của 2 từ giống nhau. Đa phần thì người Việt đều phát âm giống nhau là âm “x”.
Lỗi chính tả âm đầu “x” và “s” thường gặp chủ yếu là ở khu vực miền Bắc. Lý giải cho điều này thì các nhà ngôn ngữ học đã chỉ ra rằng do phụ âm “s” rơi vào nhóm phụ âm quặt lưỡi nên khó phát âm. Vì vậy, đa phần mọi người thường mắc lỗi này khi phát âm.
Để tránh phát âm sai, bạn cần phân biệt được các dùng “s” và “x” như sau:
- Âm “x” đi cùng với các vần “oa, oă, oe, uê”; còn âm “s” thì không đi cùng với các vần này.
Ví dụ: cây xoan, xoa tay, xoay xở, tóc xoăn, xoắn lại…
Tuy nhiên, cũng có trường hợp ngoại lệ như từ “soát” trong các từ như rà soát, kiểm soát…
- Âm “x” thì láy âm được với các âm đầu khác. Còn âm “s” thì lại không có khả năng này.
Ví dụ: lòa xòa, liêu xiêu, bờm xờm, lao xao…
- Tên của các đồ ăn và đồ dùng có liên quan đến việc nấu nướng, ăn uống thì cũng thường được viết với âm “x”.
Ví dụ: xôi, lạp xưởng, xúc xích, xá xíu…
- Hầu hết, các danh từ còn lại thì đều được viết với “s”. Ví dụ: sông, suối, sét, sấm, cây sinh, ông sư, cây sen…
Tuy nhiên thì vẫn có một số trường hợp ngoại lệ chúng ta cần phải chú ý như cái xẻng, mùa xuân, chiếc xe…
Có thể bạn chưa phân biệt được:
“Đột xuất” hay “đột suất”? Từ nào đúng chính tả theo từ điển Việt?
Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn biết xuất sắc hay suất sắc là đúng chính tả cũng như cách phân biệt “s” và “x” để không mắc lỗi sai trong văn nói và đặc biệt là văn viết.
