Thôi nôi được coi là dấu mốc quan trọng đánh dấu sự trưởng thành của trẻ. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ thôi nôi là gì? Nguồn gốc? Ý nghĩa? Các nghi thức trong lễ cúng thôi nôi là gì? Tất cả sẽ được chúng tôi giải đáp ngay sau đây.
Đầy tháng thôi nôi là gì?
Thôi nôi là gì?
Cúng thôi nôi hay cúng bà mụ là phong tục đã được người Việt gìn giữ từ nhiều đời nay. Thời điểm khi trẻ tròn 12 tháng tuổi sẽ không nằm nôi nữa và đây cũng là lúc các gia đình sẽ sắm lễ và làm lễ thôi nôi cho bé. Phong tục cúng bái, làm lễ sẽ thay đổi tùy theo tập quán của mỗi vùng.
Nguồn gốc
Trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt Nam thì phong tục cúng thôi nôi này đã bắt đầu từ lâu và nó được lưu truyền qua nhiều thế hệ, từ ông bà tổ tiên cho đến nay. Trong buổi tiệc này ngoài việc chuẩn bị tiệc để chiêu đãi khách khứa thì gia đình còn sẽ chuẩn bị mâm lễ vật để cúng cho Thánh Mẫu, Thập Nhị Tiên Nương và 3 Đức Ông.
Theo như quan niệm dân gian của người Việt và được ghi lại trong thư tịch Phật giáo thì đứa trẻ được sinh ra là nhờ vào các vị Đại Tiên (bao gồm có Thánh Mẫu – bà chúa đầu thai và các Đức Ông – Thập Nhị Tiên Nương đã nặn ra đứa bé). Mỗi bà sẽ phụ sẽ phụ trách nặn ra một bộ phận cho bé như: mắt, tay, mũi, miệng… Vậy nên đứa bé có xinh hay không đều là do các Mụ Bà nặn ra.
Do đó, khi đầy cữ (bé 3 ngày tuổi), đầy tháng (bé 1 tháng tuổi), thôi nôi (bé 12 tháng tuổi) thì các gia đình thường cúng để tạ ơn Mụ Bà đã nặn ra bé. Đặc biệt là cầu mong các Mụ luôn che chở và ban phước lành để bé có thể phát triển khỏe mạnh, gặp được nhiều may mắn trong cuộc sống.
Cách tính
Lễ cúng thôi nôi cho bé sẽ được tính dựa theo lịch Âm. Quy luật tính lâu nay theo như ông bà ta sẽ là “gái lùi 2 và trai lùi 1”. Điều này có nghĩa là nếu như con bạn là con gái thì lễ cúng thôi nôi sẽ lùi 2 ngày, còn nếu như là con trai thì sẽ lùi 1 ngày (sau khi bé tròn 1 năm được tính theo Âm lịch).
Ý nghĩa lễ thôi nôi là gì?
Những tiệc cúng được coi là một phần trong bản sắc văn hoá của dân tộc Việt Nam. Mỗi một bữa tiệc, mỗi lễ cúng đều có mục đích riêng biệt của nó nhưng tất cả là đề hướng về mong ước tốt lành và may mắn. Cụ thể, tiệc cúng thôi nôi cho bé mang một số ý nghĩa như sau:
- Tỏ lòng biết ơn
Lễ cúng thôi nôi không chỉ là dịp để gia đình vui vẻ và chia sẻ niềm hạnh phúc với những người thân yêu. Nó còn là cơ hội để bày tỏ lòng biết ơn đối với 12 Bà Mụ – 12 vị thần bảo hộ đã che chở cũng như bảo vệ bé trong suốt 12 tháng đầu đời; giúp cho bé vượt qua được những nguy hiểm và phát triển mạnh mẽ.
- Cầu bình an cho bé
Lễ cúng thôi nôi cũng là dịp để các gia đình cầu mong cho bé được bình an, khỏe mạnh, may mắn và hạnh phúc trong cuộc đời. Cha mẹ và người thân mong ước bé sẽ trưởng thành với những phẩm chất tốt đẹp, đạt được những thành công và hạnh phúc trong tương lai.
- Dấu mốc quan trọng
Lễ cúng thôi nôi còn đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời của bé. Khi bé tròn 1 tuổi và không còn nằm nôi nữa thì đó cũng là thời điểm bé bắt đầu chủ động tiếp xúc với thế giới xung quanh. Đây là dấu mốc cho sự phát triển vượt bậc của bé trên con đường trưởng thành.
Lưu ý khi làm lễ thôi nôi cho bé
Cúng thôi nôi cần chuẩn bị gì?
Mỗi một vùng miền, địa phương thì sẽ có những cách cúng thôi nôi khác nhau cho bé. Tuy nhiên, mọi người đều sẽ chuẩn bị mâm lễ cúng cơ bản như sau:
- Mâm ông Táo: Ông Táo trong phong tục của người Việt Nam chính là người sẽ nắm tất cả những thông tin trong gia đình. Mỗi gia đình thường sẽ có một bàn thờ dành riêng cho ông Công, ông Táo. Khi cúng thôi nôi cho bé thì bàn ông Công, ông Táo hay các mâm khác thì đều cần phải có bát nhang đèn, nến, hoa quả, xôi chè, trầu cau…
- Mâm gia tiên: Mâm gia tiên chính là mâm cúng dành cho ông bà, tổ tiên trong gia đình. Thường thì sẽ chuẩn bị: gà luộc, rượu, xôi, ngũ quả, nhang, giấy tiền vàng bạc… Đây đều là những món đồ cúng quen thuộc trong tất cả các dịp lễ lộc, cúng viếng của người Việt.
- Mâm thần tài, thổ địa: Không phải gia đình nào cũng thờ thần tài, thổ địa nhưng vẫn cần phải chuẩn bị một mâm riêng cho thổ địa – người canh giữ đất đai, nhà cửa.
- Mâm bà Mụ: Mâm cũng này được chuẩn bị cầu kỳ và kỹ lưỡng nhất. Mâm bà Mụ cần phải chuẩn bị: ngũ quả, gà, xôi, cháo trắng, heo quay, bánh kẹo, tiền vàng, hoa cát tường, đèn, nền, muối, trà, nước, rượu…
Một số nghi thức trong tiệc thôi nôi là gì?
Nghi thức khấn vái
Sau khi chuẩn bị đầy đủ các lễ vật thì người lớn trong gia đình sẽ thực hiện cách cúng đầy năm cho trẻ. Đó là thắp nhang, bái lạy và đọc lời khấn như: “Hôm nay, ngày (mùng)… tháng… (âm lịch), gia đình cháu (nêu họ tên)… bày làm mâm lễ vật, trước cung thỉnh (…) trước về chứng minh nhận lễ mừng cho cháu (… ) tròn một năm tuổi, sau tiếp tục phù trợ cho cháu (tên… ) khỏe mạnh, chóng lớn, ngoan hiền, phù trợ cho gia đình luôn ấm no, hạnh phúc… ”.
Nghi thức cho bé bốc đồ vật
Trong lễ cúng thôi nôi thì nghi thức cho bé bốc đồ vật cũng được xem như một lời dự đoán về nghề nghiệp tương lai của bé. Mỗi một món đều đều sẽ có một ý nghĩa riêng. Thông thường thì ba mẹ sẽ đưa ra 12 món để cho bé lựa chọn.
Một số đồ vật được bày như: gương, lược, hòm thuốc, tiền, bút viết, sách vở, máy tính bỏ túi, ô tô, máy ảnh, bộ đồ chơi làm bếp, bút vẽ… Dưới đây là ý nghĩa của một số món đồ:
- Cây viết: Thường có liên quan tới nghề viết lách nên tương lai bé có thể sẽ thành nhà báo, nhà văn hay nhà viết kịch…
- Quyển sách, vở: Tương lai bé là người chăm chỉ học hành và yêu thích sự khám phá.
- Máy tính: Bé có thiên hướng yêu thích những con số nên có khả năng thành công ở các lĩnh vực như: kinh tế, tài chính và kinh doanh… Hay bé có xu hướng trở thành một nhà toán học ở trong tương lai.
- Ống nghe bác sĩ: Tương lai có thể bé sẽ đi theo ngành bác sĩ, y tá hay dược sĩ…
- Bộ đồ chơi bếp: Tương lai bé có thể thành một đầu bếp giỏi.
- Tiền: Dấu hiệu cho thấy bé sẽ làm việc với tiền trong tương lai như làm trong ngành ngân hàng, kế toán, lãnh đạo…
- Máy ảnh: Trong tương lai bé có thể sẽ làm bạn với chiếc máy ảnh trong suốt sự nghiệp như: nhiếp ảnh gia, phóng viên…
Nghi thức mừng tuổi
Sau khi hoàn tất nghi lễ cúng thôi nôi thì cả gia đình thường sẽ cùng nhau gửi những lời chúc tốt đẹp nhất đến bé thông qua những chiếc phong bao lì xì hoặc các món quà tặng ý nghĩa. Tất cả đều cầu mong bé được bình an, khỏe mạnh, hạnh phúc và có được một tương lai tươi sáng.
Có thể bạn quan tâm:
Lễ cúng thôi nôi là một dịp trọng đại để tỏ lòng biết ơn với các vị thần cũng như cầu mong cho bé được bình an, khỏe mạnh. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nghi thức truyền thống thôi nôi là gì.
