Những câu chuyện thần thoại gắn liền với tuổi thơ của rất nhiều người trong chúng ta. Vậy thì truyện thần thoại là gì? Có nguồn gốc xuất hiện và đặc trưng như thế nào? Cùng khám phá với chúng tôi trong bài viết chi tiết ngay sau đây.
Khái niệm thần thoại là gì?
Theo định nghĩa thần thoại là gì Ngữ văn 10 thì thần thoại (tiếng Anh: mythological) là tập hợp những truyện kể dân gian về các vị thần, nhân vật anh hùng, nhân vật sáng tạo văn hóa, phản ánh quan niệm của người thời xưa về nguồn gốc thế giới và đời sống xã hội.
Thần thoại là sự sáng tạo trong trí tưởng tượng của tập thể toàn dân, nó phản ánh và khái quát hóa hiện thực dưới dạng những vị thần đã được nhân cách hóa hoặc những sinh thể có linh hồn. Dù đặc biệt, phi thường đến mấy thì vẫn được đầu óc người nguyên thủy nghĩ và tin đó là hoàn toàn có thực.
Ví dụ về truyện thần thoại
Ví dụ truyện thần thoại Thánh Gióng:
Ở làng Gióng, vào đời vua Hùng thứ sáu, có cặp vợ chồng ăn ở phúc hậu nhưng không có nổi một mụn con. Một hôm ra đồng cày cấy, người vợ thấy một vết chân to đùng và bà đã ướm vào, mười hai tháng sau sinh ra một bé trai kháu khỉnh tên Gióng.
Nhưng đứa trẻ này lên ba tuổi vẫn không biết đi, không biết cười. Mãi cho đến khi sứ giả thông báo đang tìm người đi đánh giặc thì Gióng mới lên tiếng xin vua gậy sắt, áo giáp sắt và ngựa sắt để đánh giặc.
Dân làng cũng góp gạo nuôi Gióng, Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành một tráng sĩ, xông pha giết giặc. Khi roi sắt gãy, Thánh Gióng đã nhổ những bụi tre bên đường mà đánh giặc. Sau cuộc chiến ấy, Thánh Gióng đã cưỡi ngựa bay lên trời.
Nguồn gốc của thể loại thần thoại là gì?
Thời gian xuất hiện
Truyện thần thoại là một loại tự sự dân gian được ra đời và phát triển trong thời công xã nguyên thủy, khi trình của con người về mọi mặt vẫn còn rất thấp, ngôn ngữ nghèo nàn, sự tiếp xúc giao lưu văn hóa còn nhiều hạn chế. Ở Việt Nam, thời kỳ này là thời tiền Hùng Vương, trước khi lập nên nước Văn Lang, cách đây trên 3000 năm.
Sự ra đời của thần thoại
Như đã nói, thần thoại ra đời vào một thời kỳ rất xa xưa, thời mà trình độ nhận thức của con người còn rất nhiều hạn chế và sự hiểu biết về thế giới tự nhiên còn rất mù mịt.
Thế giới tự nhiên đối với con người vẫn còn là một bức màn bí ẩn, kỳ bí. Từ những hiện tượng tự nhiên rất bình thường như ngày và đêm đến những biến động địa chấn khủng khiếp như động đất, sóng thần, núi lửa,… Tất cả đã tạo thành nên một sức mạnh thiên nhiên huyền bí và dữ dội đến mức siêu nhiên.
Thế giới ấy vừa làm cho người thời xưa sợ hãi vừa làm cho họ khao khát tìm cách giải thích, khám phá. Điều ấy đã khiến cho sự khai sinh thần thoại mang theo dấu vết của những quan niệm cổ mà việc nghiên cứu văn học dân gian buộc phải quan tâm một cách nghiêm túc và khoa học.
Đặc trưng của thể loại thần thoại là gì?
Thể hiện sự sùng bái của con người với các thế lực tự nhiên
Đặc điểm đầu tiên của truyện thần thoại đó chính là sự sùng bái tuyệt đối của con người với những thế lực tự nhiên. Trong nhiều nghiên cứu từ Đông sang Tây, các nhà nghiên cứu đều đồng ý với nhau rằng thần linh xuất hiện trong những câu chuyện thần thoại đều là những vị thần sáng thế tối cao, thể hiện sức mạnh đàn áp tuyệt đối lên thần dân là con người bên dưới.
Cho dù ngay từ rất sớm, con người đã ý thức được vị trí của mình so với những loài thú khác nhưng họ vẫn bị đặt vào thế bị động nếu so sánh với môi trường sống của chính mình.
Mối quan hệ phụ thuộc này đã khiến con người e sợ sự bất thường hay sự biến động của tự nhiên. Dù là thần thoại Việt Nam hay thần thoại của Hy Lạp thì con người đều sẽ lãnh chịu hậu quả nếu dám chọc giận thần linh.
Hoàn toàn dựa trên trí tưởng tượng của loài người
Khi tìm hiểu về truyện thần thoại ta sẽ bắt gặp một đặc điểm khá quen thuộc của các tác phẩm văn học dân gian đó là hoàn toàn dựa trên trí tưởng tượng. Khác với sử thi và truyền thuyết, thần thoại phản ánh trực quan lý luận thô sơ của con người về sự vận động của tự nhiên.
Chính vì thế truyện thần thoại hoàn toàn dựa trên trí tưởng tượng của loài người để hình thành. Cùng lúc đó, họ cũng lưu truyền lại truyện thần thoại thông qua hình thức truyền miệng, dần dần khiến cho câu chuyện trở thành tư liệu hiếm có để lý giải về sự phát triển của con người ở giai đoạn đầu tiên.
Những nhân vật thần thoại mờ nhạt không có tên gọi cụ thể
Một đặc trưng nữa của truyện thần thoại đó là việc các nhân vật trong truyện thần thoại thường không có tên riêng. Ở thời buổi nền văn minh còn thô sơ, chữ viết chưa phát triển thì việc gọi tên các vị thần dường như trở nên rất khó khăn hơn.
Chính vì thế, người nguyên thủy đã gán ghép các danh từ mà vị thần ấy đang cai quản để tạo thành những cái tên vô cùng đơn giản như thần Mưa, thần Gió, thần Mây, thần Lúa,…
Tuy nhiên ở một thế đối ngược khác thì thần thoại Hy Lạp vốn đã gọi được tên của những vị thần trên đỉnh Olympus như thần Zeus, Athena, Hera, Ares,… bởi tên của họ được dịch ra từ chữ Latin cổ.
Truyện thần thoại cũng đại diện cho tín ngưỡng vạn vật hữu linh
Theo nhiều nghiên cứu khoa học về tín ngưỡng tôn giáo, tín ngưỡng vạn vật hữu linh chính là niềm tin về sự tồn tại của những linh hồn ẩn chứa bên trong mỗi sự vật hiện tượng tồn tại trên Trái Đất.
Chính tín ngưỡng này đã cộng hưởng với sự tò mò về thế giới của con người. Từ đây, con người dần tin rằng, trong các linh hồn đang trú ngụ trong các sự vật xung quanh, có những linh hồn sở hữu sức mạnh tối thượng, cai quản những hiện tượng tự nhiên cao hơn. Do đó họ có vị thế tối thượng trong tâm thức của mỗi con người.
Điều này cũng được thể hiện rất rõ trong những câu chuyện thần thoại. Hình tượng về các vị thần thực chất được xuất phát từ những sự vật rất đỗi bình thường trong cuộc sống. Tuy nhiên con người nguyên thủy đã nhân hóa chúng lên rồi gán cho một chức năng và “họ” đã chi phối cuộc sống của con người nguyên thủy như vậy đấy.
Truyện thần thoại bao gồm những thể loại nào?
Nhìn chung, thần thoại sẽ bao gồm những loại như sau:
- Truyện thần thoại về nguồn gốc hình thành vũ trụ và các hiện tượng tự nhiên: Thần trụ trời, Nữ thần Mặt trăng, Mặt trời, Ông Trời, Thần Mưa,…
- Truyện thần thoại về nguồn gốc của các loài vật, bao gồm cả động vật lẫn thực vật: Thần Lúa, cuộc tu bổ các giống vật,…
- Truyện thần thoại về nguồn gốc của con người và nguồn gốc các dân tộc ở Việt Nam: Mười hai bà mụ, Lạc Long Quân – Âu Cơ, Nữ Oa – Tứ Tượng,…
- Truyện thần thoại về các anh hùng thời khuyết sử, những anh hùng văn hóa, tổ sư các nghề: Sơn Tinh – Thuỷ Tinh, Nữ thần làng nghề mộc,…
Giải đáp ý nghĩa một số thuật ngữ khác liên quan đến thần thoại
Tinh hoa thần thoại là gì?
Tinh hoa thần thoại là một trong những điều thú vị đã được Riot bổ sung tại mùa giải năm 2022 nhằm thay thế cho Đá Quý. Với một số lượng tinh hoa nhất định, bạn có thể sở hữu cho mình những bộ trang phục cực kì đẹp mắt tại cửa hàng. Đặc biệt hơn, những bộ skin này sẽ không hề cố định mà xoay tua theo mỗi bản cập nhật được ra mắt.
Zoan thần thoại là gì?
Trong truyện tranh One Piece, những người ăn trái ác quỷ hệ Zoan sẽ có khả năng biến hóa thành loại động vật mà trái cho năng lực đồng thời có được kỹ năng, khả năng của loài động vật ấy sở hữu.
Zoan thần thoại là những loài động vật không hề tồn tại. Đúng như tên gọi của nó, sức mạnh của loại Zoan này đều là những động vật thần thoại. Tuy nhiên, hơi khác so với những loại Zoan khác, Zoan thần thoại sẽ cung cấp thêm sức mạnh và kỹ năng chuyển đổi cho người sử dụng.
Có thể bạn quan tâm:
Trên đây là tổng hợp những thông tin về chủ đề thần thoại là gì mà muahangdambao.com muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng bạn đọc đã hiểu được ý nghĩa của thần thoại đối với đời sống con người.
