Tài nguyên thiên nhiên là gì? Là một trong những yếu tố quan trọng đối với sự phát triển của kinh tế cũng như đời sống của con người. Để hiểu rõ về vai trò, cách sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên hợp lý thì quý bạn đọc đừng bỏ lỡ bất kỳ nội dung thông tin chi tiết nào dưới đây của muahangdambao.com
Tài nguyên là gì? Tài nguyên thiên nhiên là gì?
Tài nguyên là tất cả các dạng vật chất, tri thức, thông tin được con người sử dụng để tạo của cải, vật chất hay giá trị sử dụng mới. Tài nguyên mang giá trị lịch sử xã hội nhất định, được thể hiện bằng sự thay đổi giá trị tài nguyên dựa theo quá trình phát triển, sự gia tăng về số lượng, loại hình được con người khai thác và sử dụng.
Tài nguyên thiên nhiên là nguồn của cải vật chất được hình thành và tồn tại trong tự nhiên mà con người sử dụng để đáp ứng nhu cầu của cuộc sống. Tài nguyên thiên nhiên là một phần thiết yếu của môi trường, có mối quan hệ chặt chẽ với môi trường.
Tài nguyên thiên nhiên phân bố không đều trên Trái Đất, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cấu tạo địa chất, thời tiết, khí hậu. Trên cùng một vùng lãnh thổ có nhiều loại tài nguyên thiên nhiên khác nhau. Hầu hết, các nguồn tài nguyên thiên nhiên đều có giá trị kinh tế cao, được hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của lịch sử.
Các dạng tài nguyên thiên nhiên hiện nay
Phân loại tài nguyên thiên nhiên dựa theo tính chất
Theo cách phân loại này, tài nguyên thiên nhiên gồm có:
- Tài nguyên đất: Bao gồm đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp, đất sản xuất công nghiệp ( như đất làm gạch, làm gốm,…)
- Tài nguyên rừng: Gồm có động vật, thực vật, lâm sản, địa điểm du lịch,…
- Tài nguyên nước ngọt: Bao gồm nước uống, nước sản xuất, thủy sản nước ngọt, năng lượng thủy điện, các loài thực vật thủy sinh,…
- Tài nguyên gió: Bao gồm sức gió, vận tải,…
- Tài nguyên biển: Gồm hải sản, muối, thực vật thủy sinh,…
- Tài nguyên khoáng sản: Gồm có than đá, đá vôi, dầu khí, quặng,…
Phân loại tài nguyên thiên nhiên theo khả năng tái tạo
- Tài nguyên thiên nhiên tái tạo được: Là nguồn tài nguyên có thể duy trì hoặc tự bổ sung một cách liên tục khi được quản vệ một cách hợp lý như đất, sinh vật,…Nếu sử dụng tài nguyên thiên nhiên tái tạo không hợp lý có thể dẫn đến suy thoái và không thể tự tái tạo.
- Tài nguyên thiên nhiên không tái tạo được: Là loại tài nguyên tồn tại hữu hạn, sẽ mất đi hoặc biến đổi sau một thời gian sử dụng. Chẳng hạn như tài nguyên khoáng sản tại một số mỏ quặng sẽ cạn kiệt sau quá trình khai thác.
- Tài nguyên năng lượng vĩnh cửu: Ví dụ điển hình nhất có tài nguyên năng lượng vĩnh cửu đó là năng lượng mặt trời, năng lượng gió, thủy triều,…Các loại tài nguyên này đang được nghiên cứu và sử dụng thay thế cho các năng lượng đang bị cạn kiệt, hạn chế được tình trạng ô nhiễm môi trường.
Vì sao phải sử dụng đất hợp lý?
Tài nguyên thiên nhiên giữ một vai trò quan trọng nên cần phải sử dụng hợp lý và bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên. Những lý do bạn nên sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên đó là:
Nguyên liệu cho sản xuất: Đa số, các loại tài nguyên thiên nhiên đặc biệt là tài nguyên khoáng sản là nguyên liệu quan trọng của ngành nông nghiệp, công nghiệp,…Ví dụ như gang, sắt, dầu mỏ,…là nguyên liệu sản xuất xăng, dầu, khí đốt hay vật liệu xây dựng.
Cơ sở thúc đẩy kinh tế phát triển: Nguồn tài nguyên thiên nhiên giàu có sẽ là căn cứ để quốc gia, vùng lãnh thổ ít phụ thuộc vào kinh tế của quốc gia, vùng lãnh thổ. Đồng thời, còn giúp thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua việc xuất khẩu nguồn tài nguyên thiên nhiên như dầu mỏ.
Tạo sự cân bằng cho cuộc sống: Con người và thiên nhiên không thể sống đơn độc trong môi trường mà cần có sự dung hòa, trao đổi và bổ trợ lẫn nhau. Nếu con người khai thác cạn kiệt nguồn tài nguyên mà không tái tạo được thì sẽ có nguy cơ mất cân bằng hệ sinh thái. Ngược lại, nếu chỉ tồn tại tài nguyên thiên nhiên mà không có sự định hướng, can thiệp của con người thì sẽ không được sử dụng đúng cách, mang lại giá trị cao.
Là căn cứ để quốc gia, vùng lãnh thổ phát triển ổn định: Lãnh thổ, vùng quốc gia sử dụng nguồn tài nguyên để tích lũy vốn, nguyên liệu cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nguồn tài nguyên thiên nhiên cũng là căn cứ để quốc gia chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo đà phát triển tạo sự ổn định cho đất nước trên chặng đường phát triển.
Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên không phải là việc sử dụng, khai thác với số lượng ít hoặc không khai thác mà phải sử dụng, quản lý, khai thác có hiệu quả để mang lại giá trị cho con người cũng như tái tạo nguồn tài nguyên thiên nhiên. Sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên còn giúp con người giảm thiểu các hiệu quả bất lợi từ thiên nhiên
Thực trạng tài nguyên thiên nhiên ở Việt Nam và thế giới
Tài nguyên thiên nhiên ở Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới đang bị thu hẹp cả về số lượng và chất lượng. Nguyên nhân chủ yếu là do hoạt động khai thác quá mức của con người. Thực trạng về tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam và thế giới như sau:
Tài nguyên rừng đang bị thu hẹp từng ngày, diện tích rừng che phủ giảm vì bị khai thác trái phép. Đất rừng chuyển thành đất công, nông nghiệp; một số loài sinh vật quý hiếm đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.
Tình trạng ô nhiễm môi trường nước cũng là vấn đề rất nghiêm trọng.Theo dự báo, đến năm 2025 có khoảng 2/3 số lượng người trên thế giới phải sống ở những vùng thiếu nước nghiêm trọng.
Tài nguyên đất cũng gặp không ít khó khăn vì đất nông nghiệp đang chuyển dần sang phục vụ dịch vụ và công nghiệp. Điều này dẫn tới tình trạng đất nhiễm mặn, sa mạc hóa ngày càng tăng.
Bãi rác công nghiệp và chất thải công nghiệp ngày càng tăng. Các doanh nghiệp ở nước ta hiện nay đang là chủ sở hữu của hơn 1000 tàu biển có trọng tải lớn và cũ nát. Chúng bị cấm hoạt động tại hầu hết các cảng biển trên thế giới vì quá cũ nát gây ô nhiễm môi trường cũng không đảm bảo an toàn hàng hải. Những con tàu này khi phá dỡ dễ thải ra một lượng rác thải lớn, gây nguy hại tới môi trường sống của con người.
Dầu mỏ là một trong những nguồn tài nguyên không thể tái tạo và có nguy can kệt. Theo nghiên cứu của Triển vọng Năng lượng quốc tế của EIA đã chỉ ra tốc độ khai thác dầu cao như hiện nay thì lượng dầu còn lại chỉ tồn tại trong 25 năm. Dầu mỏ là nguyên liệu không thể thiếu trong nhiều hoạt động sản xuất và sự cạn kiệt của nó vô cùng nghiêm trọng. Tác động tiêu cực của cạn kiệt dầu mỏ đó là sự sụp đổ của doanh nghiệp, chi phí sinh hoạt tăng cao ở các nước phát triển,…
Cách sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
Cách sử dụng tài nguyên thiên nhiên
Tài nguyên đất: Sử dụng hợp lý sẽ giúp đất không bị thoái hóa bằng cách thực hiện các hoạt động như chống xói mòn, chống miễn mặn,….để tăng độ phì nhiêu cho đất.
Tài nguyên nước: Nguồn nước đang bị ô nhiễm nghiêm trọng nên chúng ta cần sử dụng hợp lý để không gây ô nhiễm cũng như cạn kiệt nguồn nước.
Tài nguyên rừng: Kết hợp khai thác và bảo vệ rừng, khuyến khích trồng rừng, phủ xanh đất trống đồi núi trọc,…Thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia để bảo vệ khu vừng quý có nguy cơ bị khai thác.
Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên là cách giúp cải tạo môi trường, chất lượng cuộc sống của con người và các loài sinh vật. Một số biện pháp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên được áp dụng đó là:
- Sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo hay vật liệu thay thế an toàn, bền vững
- Khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên hợp lý, đảm bảo chúng còn tồn tại nhiều để đáp ứng nhu cầu sử dụng trong tương lai.
- Áp dụng công nghệ, quy trình sản xuất an toàn và thân thiện với môi trường. Đẩy mạnh việc sử dụng các sản phẩm có khả năng tái chế, hạn chế dùng sản phẩm như túi ni lông, nhựa, hóa chất độc hại.
- Trồng cây xanh, tái tạo rừng nguyên sinh, trồng thêm rừng, phủ xanh đồi núi trọc,…giúp bồi đắp đất, hạn chế sạt lở và bảo vệ sự đa dạng sinh học.
- Tuyên truyền, tăng cường các hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường để nâng cao nhận thức của mọi người về tầm quan trọng của tài nguyên thiên nhiên.
- Có thêm những quy định sử dụng tài nguyên thiên nhiên để giới hạn khai thác, bảo vệ khu vực đặc biệt, cấm hoạt động khai thác làm hại đến môi trường.
- Khuyến khích sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, hỗ trợ đầu tư vào các ngành sản xuất năng lượng mới.
- Quản lý chặt chẽ chất thải, ô nhiễm môi trường thông qua việc ban hành các quy định, chính sách để giảm thải ô nhiễm môi trường. Khuyến khích các hoạt động tái chế, xử lý chất thải.
Có thế bạn quan tâm:
Môi trường là gì? Vai trò và biện pháp bảo vệ môi trường
Đới nóng có mấy kiểu môi trường? Đặc điểm của khu vực đới nóng trên Trái Đất
Với các thông tin có trong bài viết “Tài nguyên thiên nhiên là gì? Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên” hy vọng sẽ giúp ích với bạn. Tài nguyên thiên nhiên giữ vai trò quan trọng đối với sự sống, tồn tại và phát triển của con người. Bởi vậy, mỗi cá nhân chúng ta cần sử dụng hợp lý và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
