Sơ đồ tư duy – công cụ ghi nhớ tối ưu, giúp hệ thống một lượng thông tin lớn một cách đơn giản và hiệu quả. Vậy bạn hiểu sơ đồ tư duy là gì? Phân loại sơ đồ tư duy? Lợi ích, cách vẽ sơ đồ tư duy? Tất cả những điều này sẽ được chúng tôi chia sẻ chi tiết dưới đây!
Sơ đồ tư duy là gì?
Thế nào là sơ đồ tư duy?
Sơ đồ tư duy (Mindmap) được phát minh bởi Tony Buzan. Đây là một dạng hình ảnh trực quan dùng để biểu diễn các khái niệm, định nghĩa, nhiệm vụ hoặc là các mục được liên kết với nhau dựa trên khái niệm tổng quát hoặc là chủ đề cụ thể. Sơ đồ tư duy thường không chú trọng đến cách ghi chú theo mẫu bố cục hàng ngang truyền thống mà ngược lại nó cho phép người dùng có thể tự do sáng tạo theo cách riêng.
Hiểu một cách đơn giản hơn, thay vì sử dụng một câu văn để diễn giải toàn bộ ý nghĩa thì sơ đồ tư duy cho phép bạn trực quan hóa nội dung đó bằng các hình ảnh, từ khóa, đường nối. Qua đó, những ghi chú đơn điệu này sẽ được thể hiện thành “bức tranh” đẹp đẽ, đầy màu sắc mà lại không kém phần logic và chặt chẽ.
Phân loại sơ đồ tư duy
- Sơ đồ tư duy vòng tròn (Circle Map)
Bao gồm một vòng tròn lớn nằm ở bên ngoài và một vòng tròn nhỏ nằm ở bên trong. Vòng tròn nhỏ có nhiệm vụ chứa chủ đề chính hay ý tưởng trung tâm. Còn vòng tròn lớn bao gồm các ý phụ, ý bổ trợ cho chủ đề chính hoặc ý tưởng trung tâm.
- Sơ đồ tư duy bong bóng (Bubble Map)
Bao gồm một vòng tròn nằm ở vị trí trung tâm cùng với đó là các bong bóng hình tròn ở xung quanh tỏa ra nhiều hướng. Hình tròn ở trung tâm có nhiệm vụ chứa chủ đề chính. Còn các bong bóng thì sẽ chứa đựng các ý tưởng, hành động cụ thể để bổ sung ý nghĩa cho chủ đề chính nằm ở trong vòng tròn.
Loại này chủ yếu được sử dụng cho mục đích là thiết lập mục tiêu hay mô tả phân khúc khách hàng…
- Sơ đồ tư duy bong bóng kép (Double Bubble Map)
Được biết đến là loại sơ đồ kết hợp giữa 2 sơ đồ bong bóng hay còn được gọi là biểu đồ Venn. Loại sơ đồ này sử dụng cho mục đích xác định sự khác biệt và tương đồng giữa 2 chủ đề hoặc là 2 lĩnh vực.
Cấu tạo gồm có 2 vòng tròn chứa 2 chủ đề, 2 ý chính nằm ở vị trí trung tâm. Phần giao nhau của 2 vòng tròn này sẽ chứa các điểm tương đồng. Phần còn lại của 2 vòng tròn sẽ chứa sự khác biệt giữa 2 chủ đề, đối tượng đó.
- Sơ đồ tư duy cây (Treemap)
Loại sơ đồ tư duy này được thiết kế giống như một cái cây. Phía trên cùng của cây là chủ đề chính hay nội dung chính. Phía dưới là các chủ đề phụ, các thông tin có liên quan hay nội dung chi tiết để giúp làm rõ chủ đề chính. Đặc biệt, Treemap không bị giới hạn về số lượng phân nhánh nên bạn có thể liệt kê thoải mái xuống phía sao cho đầy đủ nội dung.
Loại sơ đồ tư duy này được sử dụng khá phổ biến trong học tập để hệ thống lượng kiến thức một cách ngắn gọn, dễ hiểu. Trong công việc thì Treemap chủ yếu được dùng để liệt kê các nhiệm vụ hoặc xây dựng kế hoạch.
Ngoài các loại sơ đồ tư duy phổ biến ở trên thì còn có rất nhiều loại sơ đồ tư duy khác như: sơ đồ tư duy luồng (Flow Map), sơ đồ tư duy đa luồng (Multi Flow), sơ đồ tư duy dấu ngoặc (Brace Map) hay sơ đồ tư duy hình cầu (Bridge Map)…
Lợi ích của sơ đồ tư duy là gì?
- Đem đến cái nhìn tổng quan về thông tin
Khi vẽ sơ đồ tư duy bạn sẽ nhìn được một “bức tranh” lớn và bao quát về vấn đề, công việc với chủ đề tương ứng, biểu thị theo thứ bậc hay từng mối quan hệ giữa các ý tưởng riêng lẻ với nhau. Một chủ đề trung tâm sẽ được chia ra thành nhiều nhánh con, thể hiện những nội dung cốt lõi của chủ đề. Những hình ảnh cũng như thông tin được liên kết xâu chuỗi với nhau.
Từ những nhánh vẽ, bạn sẽ có được cái nhìn tổng quát nhất về các đối tượng thông tin. Từ đó nắm bắt được việc cần phải làm và tiến hành sắp xếp thời gian hay kỳ vọng cho từng công việc. Vậy nên Mindmap được xem là công cụ rất hữu ích để trình bày ý tưởng, thông tin cho một người khác bởi tính đơn giản và dễ hiểu của nó.
- Dễ dàng ghi nhớ, xử lý thông tin
Khi các chuỗi thông tin được hệ thống một cách chính xác cũng như liên kết mối quan hệ giữa các đối tượng được liệt kê một cách tường tận thì não bộ của chúng ta sẽ được tạo điều kiện để dễ dàng nắm bắt, xử lý thông tin cũng như ghi nhớ trong thời gian dài.
- Sáng tạo và tư duy logic
Sử dụng Mindmap sẽ khiến bạn cảm thấy thoải mái và tự do trong việc sáng tạo. Bởi vì nó còn chứa cả hình ảnh, hình vẽ và đường nét móc nối chứ không chỉ riêng chữ viết và con số. Bên cạnh đó, việc vẽ Mindmap cũng tạo không gian để bạn sáng tạo những hình vẽ mà mình yêu thích, không bị gò bó hay khuôn mẫu. Vậy nên bạn có thể tự do thể hiện những ý tưởng mới lạ của mình.
Không chỉ giúp cho người vẽ sơ đồ tư duy tăng khả năng sáng tạo nội dung, trình bày bắt mắt, dễ đọc, dễ ghi nhớ mà việc làm này còn hình thành nên thói quen tư duy logic cho bạn.
- Phác họa ý tưởng dễ hơn
Khi bạn có những ý tưởng độc đáo mà muốn trình bày thì Mindmap sẽ là công cụ hay phương pháp rất hữu hiệu để bạn thể hiện đầy đủ và tổng quát ý tưởng của mình. Từ đó giúp người nghe có thể hiểu nhanh hơn về ý tưởng của bạn.
- Nâng cao năng suất làm việc
Mindmap là phương thức có tính khoa học. Điều này đã được kiểm chứng khi bạn vẽ sơ đồ tư duy cho một chủ đề nào đó thì bạn sẽ biết là mình đang ở giai đoạn nào của công việc và cần chuẩn bị những gì. Mọi thứ sẽ được trình bày một cách rõ ràng, tuần tự, suôn sẻ… giúp nâng cao năng suất công việc.
Cách vẽ sơ đồ tư duy hiệu quả
Bước 1: Đưa ra chủ đề hay ý tưởng trung tâm
Xác định chủ đề, từ khóa chính là lý tưởng trung tâm, là xuất phát điểm của mọi sơ đồ tư duy. Nó cho thấy điều trọng tâm mà bạn đang muốn khám phá và tìm hiểu. Bạn cần phải vẽ chủ đề nằm ở chính giữa tờ giấy trong sơ đồ. Từ đó mới có thể dễ dàng phát triển, đưa ra được các ý có liên quan đến chủ đề.
Bước 2: Tạo các nhánh
Từ điểm trung tâm của chủ đề, bạn hãy tạo ra các nhánh tương ứng với những ý tưởng nhỏ bổ trợ cho điểm trung tâm nhằm tạo ra được sự liên kết. Khi vẽ các nhánh ý tưởng nhỏ thì bạn nên vẽ nhiều nhánh đường cong hơn là vẽ nhánh đường thẳng. Như vậy sẽ làm cho Mindmap trở nên mềm mại hơn, dễ nhìn và dễ nhớ hơn.
Bước 3: Mở rộng sơ đồ tư duy
Từ các nhánh lớn, bạn tiến hành vẽ thêm các nhánh con nhỏ khác. Với bước này thì bạn nên để trí tưởng tượng và sự sáng tạo của mình thoải mái phát huy bằng cách cho thêm nhiều hình ảnh để các ý quan trọng được thêm nổi bật. Điều này cũng giúp lưu chúng vào trí nhớ của bạn tốt hơn bởi não bộ của con người sẽ có khả năng tiếp thu những hình ảnh nhanh hơn là chữ viết.
Bước 4: Tô màu và kết hợp với hình ảnh minh họa
Để sơ đồ tư duy của bạn trở nên rõ ràng, sinh động và ghi nhớ dễ hơn thì bạn hãy tô thêm màu cho các nhánh trong sơ đồ.
Đối với chủ đề chính, ý chính thì bạn sẽ tô đậm nhất. Các nhánh cấp 1 thì tô đậm hơn so với các nhánh cấp 2, cấp 3… và sử dụng màu sắc khác nhau để có thể dễ dàng phân biệt.
Ngoài ra, bạn có thể kết hợp thêm hình ảnh minh họa vừa khiến cho sơ đồ tư duy của mình đẹp hơn, vừa giúp bạn ghi nhớ được lâu hơn.
Có thể bạn quan tâm:
Tư duy phản biện là gì? 10 tiêu chuẩn cần có của tư duy phản biện
Tri thức là gì? Vai trò của trí thức trong đời sống và xã hội
Sơ đồ tư duy là công cụ cần thiết giúp nâng cao hiệu quả công việc, tăng khả năng hoạt động của não bộ. Hiểu được sơ đồ tư duy là gì sẽ giúp bạn sử dụng công cụ này một cách tốt nhất!
