Đông máu là một cơ chế tự nhiên của cơ thể con người để tránh mất máu nếu không may bị thương hay xuất huyết. Vậy hiện tượng đông máu là gì và quá trình của nó như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu về hiện tượng này thông qua bài viết dưới đây nhé.
Tìm hiểu khái niệm đông máu là gì?
Việc lưu thông máu rất quan trọng để đảm bảo cơ thể con người hoạt động bình thường. Đông máu là quá trình máu biến đổi từ chất lỏng trở nên đặc hơn giống như gel. Nó cũng là một phần của quá trình được gọi là cầm máu. Đây là cách cơ thể làm cho máu ngừng chảy khi cơ thể bị thương.
Quá trình đông máu là một phần quan trọng trong việc tự chữa lành vết thương của cơ thể. Khi mạch máu bị vỡ, chẳng hạn cơ thể bị vết cắt hoặc vết thương khác, quá trình đông máu sẽ giúp hình thành cục máu đông, được làm từ một chất gọi là fibrin. Cục máu đông bịt kín khe hở mạch máu cho đến khi các mô có thể tự làm lành.
- Đông máu là quá trình bịt kín các lỗ hổng trên thành mạch máu, ngăn không cho máu thoát ra khỏi mạch máu vào khoảng kẽ.
- Quá trình đông máu để bịt kín các vết thương lớn và cầm máu để ngăn ngừa chảy máu đe dọa tính mạng.
- Trong xét nghiệm y tế, người ta đã áp dụng quy trình đông tụ này để tách huyết thanh làm vật liệu xét nghiệm.
Cơ chế của việc đông máu như thế nào?
Quá trình đông máu là một phần của cơ chế cầm máu, tức là ngăn ngừa chảy máu hoặc băng huyết. Quá trình đông máu liên quan đến việc kích hoạt và kết tập tiểu cầu tại các tế bào nội mô tiếp xúc, sau đó là sự lắng đọng và ổn định của lưới fibrin liên kết chéo.
Cầm máu sơ cấp liên quan đến sự kết tập tiểu cầu và hình thành nút tại vị trí tổn thương, và cầm máu thứ phát liên quan đến việc củng cố và ổn định nút tiểu cầu bằng cách hình thành mạng lưới các sợi fibrin. Quá trình cầm máu thứ cấp bao gồm hai con đường đông máu, con đường nội sinh và con đường ngoại sinh. Cả hai con đường hợp nhất tại một điểm và dẫn đến việc kích hoạt fibrin và hình thành mạng lưới fibrin.
Quá trình đông máu
Quá trình đông máu là một loạt các phản ứng được xúc tác bởi enzyme trong đó sự kích hoạt của một yếu tố dẫn đến sự hoạt hóa của yếu tố khác.
Ba bước chính của quá trình đông máu là hình thành chất hoạt hóa prothrombin, chuyển prothrombin thành thrombin và chuyển fibrinogen thành fibrin.
Hình thành chất hoạt hóa prothrombin
Sự hình thành chất prothrombin là bước đầu tiên trong quá trình đông máu của quá trình cầm máu thứ cấp. Nó được thực hiện bằng hai con đường: đường ngoại sinh và đường nội sinh.
Con đường đông máu ngoại sinh
Nó còn được gọi là con đường yếu tố mô. Các yếu tố mô hoặc thromboplastin mô được giải phóng khỏi thành mạch bị tổn thương. Yếu tố mô kích hoạt yếu tố VII thành VIIa. Sau đó yếu tố VIIa kích hoạt yếu tố X thành Xa với sự có mặt của Ca 2+.
Con đường đông máu nội sinh
Đây là con đường cầm máu thứ cấp dài hơn. Con đường đông máu nội sinh bắt đầu với sự tiếp xúc của máu và collagen từ lớp nội mô bị tổn thương bên dưới. Điều này kích hoạt yếu tố huyết tương XII thành XIIa.
XIIa là một serine protease, nó kích hoạt yếu tố XI thành XIa. Sau đó, XIa kích hoạt yếu tố IX thành IXa với sự có mặt của ion Ca 2+ .
Khi có mặt yếu tố VIIIa, Ca 2+ và phospholipid, yếu tố IXa kích hoạt yếu tố X thành Xa.
Yếu tố Xa, yếu tố V, phospholipid và ion canxi tạo thành chất kích hoạt prothrombin.
Chuyển prothrombin thành thrombin
Prothrombin hay yếu tố II là một protein huyết tương, là dạng không hoạt động của enzyme thrombin. Vitamin K cần thiết cho quá trình tổng hợp prothrombin ở gan. Chất kích hoạt prothrombin được hình thành ở trên chuyển đổi prothrombin thành thrombin.
Thrombin là một enzym phân giải protein. Nó cũng kích thích sự hình thành của chính nó, tức là sự chuyển đổi prothrombin thành thrombin. Nó thúc đẩy sự hình thành chất kích hoạt prothrombin bằng cách kích hoạt các yếu tố VIII, V và XIII.
Chuyển fibrinogen thành fibrin
Fibrinogen hoặc yếu tố I được chuyển đổi thành fibrin bởi thrombin. Thrombin tạo thành các monome fibrin trùng hợp để tạo thành các sợi fibrin dài. Chúng được ổn định bởi yếu tố XIII hoặc yếu tố ổn định fibrin. Yếu tố ổn định fibrin được hoạt hóa bởi thrombin để tạo thành yếu tố XIIIa.
Yếu tố ổn định fibrin được kích hoạt (XIIIa) hình thành liên kết ngang giữa các sợi fibrin với sự có mặt của Ca 2+ và làm ổn định mạng lưới fibrin. Lưới fibrin bẫy các yếu tố hình thành để tạo thành một khối rắn gọi là cục máu đông.
Bệnh đông máu có nguy hiểm hay không?
Đông máu là một cơ chế cần thiết và tự nhiên của cơ thể con người. Tuy nhiên, khi cục máu đông xuất hiện không đúng chỗ, không đúng lúc, nó có thể gây nguy hiểm, đặc biệt là ở các tĩnh mạch sâu.
Khi cục máu đông (hay còn gọi là huyết khối) hình thành sâu trong cơ thể sẽ chặn dòng máu lưu thông và gây tắc nghẽn hệ thống tuần hoàn. Tùy vào vị trí của cục máu đông mà có thể gây ra những hậu quả và biến chứng khác nhau.
Càng nguy hiểm hơn nếu cục máu đông này rời khỏi vị trí ban đầu và bắt đầu di chuyển đến phổi, gây tắc nghẽn mạch máu trong phổi, cản trở quá trình phổi cung cấp oxy cho cơ thể và bơm máu vào phổi. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hoạt động sống của cơ thể, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng nguy kịch nếu không được điều trị.
Cách phòng ngừa bệnh đông máu
Ngoài việc tuân thủ phác đồ điều trị và hướng dẫn của bác sĩ, người bệnh cũng cần tích cực thay đổi thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng hợp lý để cải thiện tình trạng bệnh, cụ thể như sau:
- Bổ sung các thực phẩm tốt cho tim mạch như các loại đậu, cá, dầu oliu, trái cây, đặc biệt là lựu, kiwi…
- Hạn chế đồ ăn nhanh chứa chất béo xấu.
- Bạn nên tăng cường hoạt động thể chất và tập thể dục thường xuyên.
- Khi bạn phải ngồi trong thời gian dài tại nơi làm việc, hãy dành một chút thời gian để duỗi khớp và di chuyển xung quanh, hoạt động cơ thể để máu lưu thông tốt hơn.
Có thể bạn quan tâm:
Trên đây là những thông tin về đông máu là gì và các thông tin liên quan đến việc đông máu. Đông máu là một trong những quá trình tự bảo vệ tự nhiên của cơ thể. Tuy nhiên, nếu máu đông ở những vị trí bất thường thì đây có thể là biểu hiện của bệnh gây hại cho cơ thể.
