Người ta phân chia các khu vực trên Trái Đất thành các kiểu khí hậu khác nhau, chia thành đới nóng, đới ôn hòa và đới lạnh. Trong đó, Việt Nam chúng ta là một quốc gia thuộc đới nóng. Vậy đới nóng là gì, đới nóng có mấy kiểu môi trường? Hãy cùng tìm hiểu về đới nóng qua bài viết dưới đây nhé.
Tìm hiểu đới nóng là gì?
Đới nóng hay còn gọi là vùng nhiệt đới, là khu vực nằm giữa 2 đường chí tuyến Bắc và Nam, phân bố ở hai phía của đường xích đạo. Khu vực này chiếm 39,8% tổng diện tích toàn cầu. Tên tiếng Anh của đới nóng là Tropics.
Đặc điểm chính của đới nóng là khu vực này nhận được lượng ánh nắng mặt trời lớn, khí hậu thường nóng bức quanh năm. Một năm không phân chia rõ thành 4 mùa mà chỉ có mùa nóng và mùa lạnh tương đối hoặc có mùa mưa và mùa khô. Nhiệt độ trung bình hàng năm luôn lớn hơn 18 độ C.
Ở vùng xích đạo, ngày và đêm có độ dài bằng nhau quanh năm, từ xích đạo về chí tuyến biên độ thay đổi độ dài ngày và đêm tăng dần. Trong phạm vi các vùng nhiệt đới, sự khác biệt về vĩ độ của các hiện tượng thiên văn là vô cùng nhỏ.
Đặc điểm chính của đới nóng
Đặc điểm về nhiệt độ
- Khí hậu nhiệt đới của đới nóng được đặc trưng bởi nhiệt độ ấm áp (nhiệt độ trung bình hàng năm trên 18ºC). Cũng có nhiều nhà khoa học cho rằng nhiệt độ trung bình hàng năm phải vượt quá 20ºC hoặc thậm chí 26ºC mới được coi là khí hậu nhiệt đới.
- Các khu vực này thường không có nơi nào có nhiệt độ dưới 0 ºC. Điều này là do tỷ lệ bức xạ mặt trời chiếu đến các khu vực này luôn lớn.
- Tuy nhiên, ở các vùng núi cao, nhiệt độ giảm theo độ cao, tạo ra khu vực khí hậu tương tự ôn đới và đới lạnh. Do đó, ở những vùng cao của dãy Andes khu vực nhiệt đới, sương giá và tuyết rơi xảy ra vào ban đêm. Điều tương tự cũng xảy ra ở vùng núi cao của châu Phi như Kilimanjaro (cao 5891,5 m).
- Sự biến động của nhiệt độ trung bình quanh năm thấp (2 đến 5 ºC) và được gọi là kiểu khí hậu đẳng nhiệt (cùng nhiệt độ). Do đó, không có bốn thời kỳ hay bốn mùa khí hậu, mà là sự xen kẽ của mùa khô và mùa mưa. Nhìn chung, càng gần xích đạo, mùa mưa càng dài và càng gần vùng chí tuyến, mùa khô càng kéo dài.
- Dao động nhiệt độ giữa ngày và đêm ở các vùng đới nóng lớn hơn so với dao động nhiệt độ trung bình giữa các tháng trong năm.
Đặc điểm về độ ẩm và lượng mưa
- Càng gần các khu vực xích đạo của đới nóng thì lượng mưa càng lớn. Lượng và tần suất mưa rất khác nhau giữa các nơi trong đới nóng.
- Ở những khu vực gần xích đạo, lượng mưa trung bình đạt khoảng 9.000 mm mỗi năm, trong khi có những khu vực lượng mưa trung bình chỉ là 100 mm.
- Do đó, độ ẩm tương đối (lượng hơi nước chứa trong không khí) cũng thay đổi. Có những khu vực như rừng mưa nhiệt đới và rừng mây trên núi cao, độ ẩm tương đối đạt tới 80% trở lên.
Áp suất khí quyển và gió
Do nhiệt độ cao, đặc biệt là xung quanh đường xích đạo, các khối không khí giãn nở, tạo ra các vùng áp suất thấp. Các khối khí có nhiệt độ thấp hơn sẽ bay đến các vùng áp suất thấp này.
Những khối khí này đến từ các vĩ độ phía bắc và phía nam của vùng nhiệt đới. Nơi hợp lưu của những cơn gió từ cả hai bán cầu thổi về tạo thành những luồng gió ngược tập hợp mây tạo mưa. Điều này hình thành vùng hội tụ liên nhiệt đới, dao động từ bắc xuống nam tùy thuộc vào tần suất ánh nắng mặt trời hàng năm.
Vị trí của đới nóng
- Đới nóng bao gồm các khu vực rộng lớn ở Trung Mỹ, Nam Mỹ, Châu Phi, Châu Á và Châu Đại Dương. Ở châu Mỹ, nó trải dài từ phía nam Mexico và vùng Caribe, đến phía bắc Chile, Argentina, Paraguay và một phần phía nam Brazil.
- Ở châu Phi, đới nóng bao gồm toàn bộ dải châu Phi cận Sahara đến trung tâm Namibia và Botswana, phía bắc Nam Phi, một phần phía nam Mozambique và đảo Madagascar.
- Các khu vực thuộc đới nóng ở châu Á là miền trung Ấn Độ đến toàn bộ Đông Nam Á, bao gồm cả cực nam của Trung Quốc.
- Ở Châu Đại Dương, các khu vực đới nóng bao gồm New Guinea và phần còn lại của Melanesia, miền bắc Australia, Micronesia và một phần của Polynesia.
Đới nóng có mấy kiểu môi trường?
Đới nóng được chia thành 4 kiểu môi trường khác nhau như sau.
Môi trường xích đạo ẩm
- Môi trường xích đạo ẩm nằm giữa 5 độ vĩ bắc và 5 độ vĩ nam. Nó phân bố ở hầu hết các quốc gia dọc theo đường xích đạo, tức là khu vực xích đạo và phía đông nam châu Phi. Châu Á,…
- Là một trong những kiểu môi trường thuộc đới nóng, có đặc điểm nhiệt độ cao và ổn định quanh năm, có nhiều mưa, độ ẩm không khí lớn. Khí hậu nóng ẩm, mưa quanh năm, nhiệt độ trung bình tương đối cao khoảng 30 độ C.
- Kiểu khí hậu này thường có các hiện tượng như giông, bão, áp thấp nhiệt đới.
- Nắng gắt, mưa nhiều là điều kiện để rừng mưa nhiệt đới phát triển xanh tốt. Rừng ở môi trường xích đạo ẩm được xếp thành từng lớp, với hệ động thực vật đa dạng.
Môi trường nhiệt đới
- Vị trí: Giữa vĩ tuyến 5 và chí tuyến ở cả hai bán cầu.
- Khí hậu: Nhiệt độ cao quanh năm (trung bình trên 20 độ C), lượng mưa tập trung vào mùa mưa, lượng mưa trung bình là 500-1500 mm. Các khu vực càng gần hai chí tuyến, thời kỳ khô hạn càng dài và chênh lệch nhiệt độ năm càng lớn.
- Ở vùng núi, do tích tụ các oxit sắt và nhôm sát mặt đất nên tạo thành sét nhôm-sắt màu vàng đỏ. Ngoài ra, loại đất này cũng dễ bị xói mòn và sẽ bị rửa trôi nếu không được cây xanh che phủ.
- Độ che phủ của thảm thực vật bao gồm từ rừng thưa đến đồng cỏ cao và cuối cùng là bán sa mạc gần chí tuyến.
- Môi trường nhiệt đới so với các môi trường ở đới nóng khác thì rất thích hợp cho việc trồng cây lương thực và hoa màu, đồng thời đây cũng là nơi có mật độ dân cư đông đúc nhất thế giới.
Môi trường nhiệt đới gió mùa
- Khí hậu: Ở khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhiệt độ trung bình năm thường trên 18 độ C, có một mùa khô và ẩm đặc trưng của vùng nhiệt đới gió mùa châu Á.
- Lượng mưa tập trung theo mùa: Mùa khô (từ tháng 11 đến tháng 4) là mùa đông có gió khô lạnh. Mùa mưa (tháng 5-10) là mùa hè nóng, ẩm, mưa nhiều.
- Lượng mưa trung bình năm ở môi trường nhiệt đới gió mùa thường trên 1500mm.
- Môi trường nhiệt đới gió mùa có hệ động thực vật đa dạng, phong phú.
Môi trường sa mạc
Đây là môi trường đới nhiệt khắc nghiệt nhất thế giới. Môi trường hoang mạc chiếm 1/3 diện tích đất liền trên trái đất. Nó nằm ở hai bên chí tuyến và thường hình thành gần các dòng biển lạnh, ăn sâu vào đất liền.
- Khí hậu: Chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm ở các khu vực sa mạc thường rất lớn. Ban ngày nắng nóng, ban đêm lạnh, lượng mưa ít và nước dễ bốc hơi.
- Hệ sinh thái: Do môi trường sa mạc thiếu nước nên hệ động thực vật ở đây cũng rất khan hiếm. Động vật và thực vật trong sa mạc phải chống lại nhiệt độ cao của môi trường bằng cách dự trữ nước, hình thành lớp da (biểu bì) dày và cứng để thích nghi với môi trường khô hạn, khắc nghiệt. Một số loài động, thực vật tiêu biểu là: lạc đà, linh dương, bò sát, xương rồng, cỏ bụi…
Có thể bạn quan tâm:
Môi trường là gì? Vai trò và biện pháp bảo vệ môi trường
Các loại nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường hiện nay? Làm sao để khắc phục
Trên đây là những thông tin trả lời cho câu hỏi đới nóng là gì, đới nóng có mấy kiểu môi trường. Hy vọng sau khi đọc xong bài viết, bạn sẽ có thêm kiến thức về đới nóng và đặc điểm của nó.
