Tiếng Việt có rất nhiều hình thức tu từ và biện pháp đảo ngữ là một trong số đó. Vậy đảo ngữ là gì? Có tác dụng cụ thể như thế nào trong câu? Mời các bạn tham khảo nội dung bài viết sau của muahangdambao.com để biết thêm chi tiết nhé!
Tìm hiểu khái niệm phép đảo ngữ là gì? Cho ví dụ
Bạn có biết đảo ngữ là gì trong tiếng Việt? Đảo ngữ hay còn được gọi là đảo trang, là một hình thức tu từ đặc biệt trong tiếng Việt. Cụ thể, nó thay đổi vị trí thông thường của một từ, cụm từ trong câu nhưng vẫn không làm mất đi quan hệ cú pháp vốn có, mục đích chính là để nhấn mạnh, thể hiện cảm xúc của người viết (nói) hoặc tạo hình ảnh, đường nét, màu sắc rõ ràng hơn.
Trật tự thông thường của kết cấu cú pháp trong câu đảo ngữ sẽ thể hiện sắc thái trung hoà. Thay đổi trật tự này với dụng ý nghệ thuật sẽ tạo ra 1 sắc thái tu từ mới cho cả câu.
Ví dụ 1: Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi => Tổ quốc ta ơi đẹp vô cùng (Ta đi tới – Tố Hữu). Đảo ngữ ở đây nhằm thể hiện sắc thái biểu cảm. Nhấn mạnh hơn về vẻ đẹp của đất nước Việt Nam.
Ví dụ 2: Lom khom dưới núi, tiều vài chú/ Lác đác bên sông, chợ mấy nhà (Qua đèo Ngang – Bà Huyện Thanh Quan). Nếu dựa theo đúng cấu trúc ngữ pháp thông thường sẽ là “Vài chú tiều lom khom dưới núi” và “Bên sông lác đác chợ mấy nhà”.
Tuy nhiên, biện pháp tu từ đảo ngữ đã được sử dụng ở đây để nhấn mạnh cho dáng vẻ nhỏ bé, cảnh vật hiu quạnh giữa không gian núi rừng bao la nơi đèo ngang. Từ đó làm bật tâm trạng cô đơn, cô quạnh giấu kín trong tâm hồn tác giả.
Đảo ngữ được phân loại thế nào?
Hình thức của biện pháp đảo ngữ khá đa dạng và chúng ta có thể phân loại đảo ngữ thành hai loại chính như sau:
- Đảo ngữ của các thành phần có trong câu. Ví dụ: Đảo vị ngữ lên trước chủ ngữ “đã hiện ra bóng những nhịp cầu sắt uốn cong, vắt qua dòng sông lạnh” thay vì “bóng những nhịp cầu sắt uốn cong, vắt qua dòng sông lạnh đã hiện ra”. Nhằm gợi tả rõ bức tranh cảnh vật đồng thời nhấn mạnh sự xuất hiện của sự vật đang được miêu tả.
- Đảo ngữ các thành tố cụm từ: Ví dụ: Chúng ta đảo ngữ các thành tố thành “Biếc đồi nương” thay vì “Đồi nướng biếc” nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự vật được nói tới.
Vậy tác dụng của biện pháp đảo ngữ là gì?
Tác dụng chính của biện pháp tu từ đảo ngữ đó là giúp nhấn mạnh các hình ảnh, sự vật, con người nhằm gây sự chú ý cho người đọc đồng thời thể hiện được những cảm xúc, tâm tư giấu kín của người viết hay người nói.
Ngoài ra đảo ngữ còn có tác dụng tăng thêm sức gợi cảm, gợi hình và sinh động cho câu thơ và câu văn. Thay đổi trật tự câu từ để tạo ra những dụng ý nghệ thuật cài cắm, tạo ra sắc thái tu từ ấn tượng khiến người đọc không thể nào quên.
Gợi ý giải một số bài tập đảo ngữ tiếng Việt
Bài 1: Hãy đọc câu văn sau:
“Trắng tròn như hạt nếp hạt tẻ đầu mùa, hoa sấu kéo dài trên con đường hoa nhiều quãng cộm hẳn lên như cót gạo nào của khu phố bung vãi ra ngoài”. (Tác giả Nguyễn Tuân).
Hãy nhận xét:
- a) Những từ ngữ trong câu văn in nghiêng nói trên được hiểu là bộ phận làm rõ nghĩa cho danh từ nào?
- b) Cách viết câu văn theo biện pháp đảo ngữ nói trên đã giúp nhà văn diễn tả được những điều gì?
Lời giải:
- a) “Trắng tròn như hạt nếp hạt tẻ đầu mùa” – Đây là bộ phận định ngữ của danh từ “hoa sấu”.
- b) Viết theo phương pháp đảo ngữ đã giúp tác giả diễn tả được vẻ đẹp độc đáo, gợi cảm và giàu ý nghĩa của những bông hoa sấu (chuẩn bị cho sự xuất hiện hình ảnh so sánh độc đáo ở phần cuối câu: như cót gạo nào của khu phố bung vãi ra ngoài).
Bài 2: Hãy đảo ngược vị trí hai bộ phận chính (chủ ngữ, vị ngữ) của từng câu dưới đây để có thể nhấn mạnh ý cần miêu tả.
- a) Mùa xuân, một thế giới ban trắng cả trời, trắng cả núi.
- b) Dòng sông quê tôi đáng yêu biết bao nhiêu.
- c) Những cánh cò trắng muốt đang tung tăng trên cánh đồng lúa chín.
- d) Những chuyến xe qua tấp nập trên con đường.
Lời giải:
- a) Trắng trời, trắng núi, một thế giới ban bừng sáng cả mùa xuân.
- b) Đáng yêu biết bao nhiêu, con sông quê tôi.
- c) Tung tăng trên cánh đồng lúa chín, những cánh cò trắng muốt đang sải cánh.
- d) Tấp nập trên đường, những chuyến xe đang chạy lướt qua.
Bài 3: Hãy dùng biện pháp đảo ngữ để có thể diễn đạt lại những câu văn dưới đây cho sinh động và gợi cảm hơn.
- a) Nước sông Hương xanh biêng biếc, màu hoa phượng vĩ nở đỏ rực hai bên bờ.
- b) Giữa trời khuya tĩnh mịch, một vầng trăng sáng vằng vặc trên sông, một giọng hò mái đẩy thiết tha dịu dàng.
- c) Một biển lúa vàng vây xung quanh em, mùi lúa chín thoang thoảng đâu đây.
- d) Xa xa, những ngọn núi đang nhấp nhô, mấy ngôi nhà thấp thoáng, vài cánh chim chiều bay lững thững về tổ.
Lời giải:
- a) Xanh biêng biếc nước dòng sông Hương, đỏ rực cả hai bên bờ màu hoa phượng vĩ.
- b) Giữa trời khuya tĩnh mịch, vằng vặc trên sông một vầng trăng sáng, thiết tha dịu dàng một giọng hò mái đẩy.
- c) Vây quanh em là một biển lúa vàng, thoang thoảng đâu đây mùi lúa chín.
- d) Xa xa, nhấp nhô là những ngọn núi trùng điệp, thấp thoáng mấy ngôi nhà, lững thững vài cánh chim chiều đang bay về tổ.
Có thể bạn quan tâm:
Văn diễn dịch là gì? Văn quy nạp là gì? Cách viết đoạn văn diễn dịch
Hy vọng bài viết này đã giúp các bạn hiểu được đảo ngữ là gì và cách sử dụng sao cho hợp lý nhất. Nếu còn bất cứ câu hỏi nào về vấn đề này, vui lòng để lại bình luận ngay bên dưới để được hỗ trợ thêm bạn nhé!
