Để có thể mở bài một bài văn thường có rất nhiều cách trình bày nhưng diễn dịch, quy nạp vẫn là hình thức được nhiều học sinh hiện nay lựa chọn. Bởi nó là cách viết vô cùng quen thuộc, phổ thông, đi thẳng vào vấn đề. Tất cả các học sinh không phân biệt năng lực ai cũng có thể viết được. Vậy văn diễn dịch, quy nạp là gì? Hãy cùng với muahangdambao.com khám phá về điều này trong bài viết bổ ích sau nhé!
Văn diễn dịch là gì?
Đoạn diễn dịch thường sẽ là đoạn văn mà trong đó chứa câu chủ đề mang ý nghĩa khái quát đứng ở ngay đầu đoạn. Còn các câu còn lại sẽ làm nhiệm vụ triển khai cụ thể ý của câu chủ thể đó đồng thời bổ sung, làm sáng rõ cho câu chủ đề.
Các câu triển khai được thực hiện bằng những thao tác như giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận và có thể là kèm theo nhận xét, đánh giá để bộc lộ được cảm nhận của người viết. Như vậy bạn đã biết trong văn diễn dịch câu chủ đề nằm ở đâu rồi đúng không nào?
Ví dụ về đoạn văn diễn dịch
Dưới đây là 1 số ví dụ về cách viết đoạn văn diễn dịch mà bạn có thể tham khảo:
Ví dụ 1: “Mỗi một chiếc lá rụng xuống đều có linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một thứ cảm giác riêng. Có chiếc tựa như 1 mũi tên nhọn, từ cành cây rơi cắm phập xuống mặt đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng thản nhiên, không có thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá lại như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không trung rồi cố gượng ngoi đầu lên hay giữ thăng bằng cho tới tận cái giây phút nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá lại nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng như thầm nói rằng vẻ đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại mà thôi. Cả thời quá khứ dài dằng dặc của 1 chiếc lá trên cành cây cũng không bằng một vài giây được bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp đầy nên thơ. Có chiếc lá dường như đang sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi khi gần tới mặt đất còn cố cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá lại đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh tươi mềm mại.”
Câu chủ đề chính là câu: “Mỗi một chiếc lá khi rụng xuống đều có linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một thứ cảm giác riêng.”
Ví dụ 2: “Tham nhũng là một trong những vấn nạn đáng được lên án hiện nay của xã hội bởi nó gây ra những ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng. Tham nhũng chính là hành vi làm suy giảm sự phát triển bền vững của đất nước, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển như Việt Nam. Nó làm cho kinh tế chậm phát triển, thất thoát ngân sách, lãng phí tài sản của dân, thiệt hại tiền của, gây rối loạn kinh tế, gia tăng khoảng cách giữa người giàu với người nghèo, tình trạng đói nghèo ngày càng trở nên trầm trọng hơn. Ngoài ra, nó còn làm xói mòn lòng tin của nhân dân vào Đảng cũng như Nhà nước, làm cho chế độ chính trị dần dần suy yếu từ bên trong, tạo điều kiện cho các thế lực thù địch bên ngoài tấn công ta, dẫn đến sụp đổ nếu không kịp thời có những chấn chỉnh đúng đắn.
Xem thêm:Nghĩa tường minh và hàm ý là gì? Ý nghĩa & cách sử dụng chuẩn nhất
Văn quy nạp là gì?
Đoạn quy nạp chính là đoạn văn được trình bày đi từ các ý nhỏ rồi mới phát triển đến ý lớn, từ các ý chi tiết đến các ý khái quát, từ ý luận cứ cụ thể cho đến ý kết luận bao trùm.
Dựa theo cách trình bày này thì câu chủ đề sẽ nằm ở vị trí cuối đoạn; khác so với văn diễn dịch. Ở vị trí này, câu chủ đề sẽ không làm nhiệm vụ định hướng nội dung triển khai cho cả đoạn văn mà lại làm nhiệm vụ khép lại nội dung cho cả đoạn ấy. Các câu trên thường được trình bày bằng các thao tác lập luận, minh họa, cảm nhận rồi rút ra các nhận xét đánh giá chung.
Ví dụ về đoạn văn quy nạp
“Để có được cuộc sống ấm no hạnh phúc như ngày hôm nay là nhờ công lao vô cùng to lớn của các vị Vua Hùng cũng như biết bao chiến sĩ đã hi sinh mồ hôi xương máu cho dân tộc. Vào mỗi dịp lễ lớn, đất nước luôn ghi nhớ công ơn và nhắc nhở người dân nhất đặc biệt là các thế hệ trẻ trước công lao của các vị anh hùng dân tộc. Điển hình như các ngày Giỗ tổ Hùng Vương, ngày thương binh liệt sĩ hàng năm… Không chỉ vậy, với những người có ơn, có công dạy dỗ hay giúp đỡ cũng được mọi người quý trọng và tỏ lòng biết ơn sâu sắc. Hiện nay các hoạt động như đền ơn đáp nghĩa, ghi nhớ công lao hay dọn dẹp vệ sinh mộ thương binh, thăm mẹ già neo đơn,… đã được diễn ra thường xuyên hơn trên mọi miền tổ quốc. Có thể thấy uống nước nhớ nguồn chính là đạo lý cao đẹp muôn đời của nhân dân Việt luôn được gìn giữ và phát huy tới tận ngày nay.
Câu chủ đề chính là câu: “Có thể thấy uống nước nhớ nguồn chính là đạo lý muôn đời của nhân dân Việt, luôn được gìn giữ và phát huy tới tận hiện tại”.
Xem thêm: Nhân văn là gì? Tư tưởng & lối sống nhân văn được biểu hiện thế nào?
Tham khảo dàn ý đoạn văn diễn dịch
Sau đây là dàn ý tham khảo về một đoạn văn diễn dịch. Các bạn học sinh có thể tham khảo cách làm để áp dụng vào quá trình học tập trên trường lớp.
Mở bài
Giới thiệu sơ qua về đề tài cần nghị luận: Lòng yêu thương của con người trong xã hội hiện đại ngày nay.
Thân bài
*Giải thích: Lòng yêu thương chính là sự quan tâm chăm sóc, che chở, lo lắng cho nhau giữa con người với con người với nhau.
*Biểu hiện:
– Tình yêu thương sẽ được xuất phát từ chính trái tim, luôn yêu thương biết quan tâm đến người khác của mỗi chúng ta.
– Biết giúp đỡ và sẵn sàng chia sẻ những khó khăn, vất vả, buồn, vui.
– Biết hy sinh và tha thứ cho lỗi lầm của người khác.
– Đưa ra các dẫn chứng chứng minh: Tình cảm của người thân trong gia đình, tình thầy trò, hàng xóm láng giềng, chung tay để đóng góp từ thiện ủng hộ,…
*Ý nghĩa:
– Đem lại niềm hạnh phúc, vui vẻ cho nhân loại.
– Tình cảm giữa con người với con người sẽ ngày một bền chặt hơn nhờ những hành động đầy yêu thương.
– Xây dựng nên một xã hội văn minh và giàu tình người.
*Phản đề: Những con người sống vô cảm, không biết yêu thương con người, đối xử tệ bạc với người xung quanh.
*Liên hệ và rút ra bài học: Lòng yêu thương là vô cùng quan trọng, chúng ta cần yêu thương con người nhiều hơn nữa.
Kết bài
Mở rộng thêm và kết luận lại vấn đề: Lòng yêu thương chính là một truyền thống quý báu của dân tộc ta, cần được giữ gìn và phát huy.
Phân biệt các đoạn văn quy nạp, diễn dịch, song hành
Khác với đoạn văn quy nạp câu chủ đề đều nằm ở vị trí cuối đoạn thì các cách diễn đạt đoạn văn như diễn dịch, song hành và tổng phân hợp thì câu chủ đề có thể ở các vị trí khác nhau.
Đối với phương thức diễn dịch thì đây là cách trình bày đoạn văn trong đó câu chủ đề sẽ mang ý nghĩa khái quát đứng ở đầu đoạn, các câu còn lại có nhiệm vụ là triển khai cụ thể ý của câu chủ đề, bổ sung và làm rõ cho câu chủ đề. Các câu triển khai sẽ được thực hiện bằng các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, đưa ra bình luận, có thể kèm theo các nhận xét, đánh giá và bộc lộ cảm nhận của người viết bài.
Đoạn văn được viết theo cách tổng phân hợp sẽ là đoạn văn được phối hợp giữa diễn dịch với quy nạp. Câu mở đoạn sẽ nêu ý khái quát bậc một, các câu tiếp theo sẽ được khai triển ý khái quát, câu kết đoạn là ý khái quát bậc hai và mang tính chất nâng cao, mở rộng hơn. Những câu khai triển thường được thực hiện bằng thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận, nhận xét hoặc nêu lên cảm tưởng, để từ đó đề xuất những nhận định đối với chủ đề, tổng hợp lại, khẳng định thêm giá trị cốt lõi của vấn đề.
| Các hình thức trình bày đoạn văn | Diễn dịch |
|
| Quy nạp |
|
|
| Song hành |
|
Sự khác biệt giữa các hình thức trình bày đoạn văn
Đối với đoạn văn song hành thì sẽ không hề có câu chủ đề mà các câu trong đoạn đều có vị trí và vai trò quan trọng như nhau. Các phương thức trên đều là các cách viết vô cùng quen thuộc trong văn học và được sử dụng nhiều do đó bạn đọc nhất là học sinh cần nắm thật rõ để tránh nhầm lẫn với nhau.
Chắc hẳn những thông tin chúng tôi vừa nêu trên đây đã giúp các bạn học sinh hiểu được văn diễn dịch và văn quy nạp là gì rồi đúng không nào? Hy vọng đã giúp ích được phần nào cho các bạn đọc trong quá trình làm bài văn.
