Thành phần cơ giới của đất là một trong những yếu tố có vai trò quan trọng với sự phát triển của cây trồng nào đó. Vậy thành phần cơ giới của đất là gì? Có những thành phần nào? Cách xác định các thành phần đó ra sao? Hãy muahangdambao.com cùng tìm hiểu trong bài viết chi tiết dưới đây nhé!
Đất là gì?
Trước khi tìm hiểu về thành phần cơ giới của đất là gì chúng ta sẽ tìm hiểu khái niệm về đất trước nhé!
Đất là một hỗn hợp bao gồm có các chất khoáng, không khí, chất hữu cơ và nước để duy trì sự sống cho các loài thực vật trên bề mặt trái đất. Chất rắn là thành phần chủ yếu của đất, nó chiếm gần 100 % khối lượng đất, gồm có 2 loại chất rắn vô cơ và chất rắn hữu cơ.
Đất hình thành như thế nào?
Đất có sự hình thành rất lâu dài và phức tạp nên đất được chia thành 3 nhóm: Quá trình phong hoá, quá trình di chuyển khoáng chất và những vật liệu hữu cơ có trong đất, quá trình tích lũy hoặc biến đổi chất hữu cơ trong đất. Đối với quá trình tham gia vào sự hình thành của đất sẽ có các yếu tố: Sinh vật, đá gốc, địa hình, thời gian, chế độ khí hậu. Các yếu tố này tương tác với nhau và tạo nên sự đa dạng của các loại đất trên bề mặt thạch quyển.
Thành phần cơ giới của đất là gì?
Các thành phần cơ giới của đất đó là tỉ lệ của các cấp hạt giữa các phần tử cơ giới có kích thước khác nhau được biểu thị theo tỷ lệ trọng lượng và được gọi là thành phần cấp hạt.
Các phần tử cơ giới ở trong đất thường liên kết với nhau thành các hạt lớn. Do đó, muốn xác định thành phần cơ giới của đất đầu tiên cần phải dùng đến các biện pháp lý, hóa cơ để làm tơi các hạt kết đó thành các hạt đơn lẻ.
Trong thành phần cơ giới của đất bao gồm có hạt limon, hạt sét và cát. Dựa trên các thành phần cơ giới của đất nên người ta chia đất thành các loại sau:
- Đất sét: hạt cát chiếm 25%, limon chiếm 30%, sét chiếm 45%.
- Đất thịt: hạt cát có 45%, limon 40% và 15% sét.
- Đất cát: hạt cát có 85%, limon 10% và 5% sét.
Đối với một số loại đất có tính chất đất trung gian ở giữa các loại đất này như: đất thịt nhẹ, đất cát pha,…
Trên thực tế có nhiều khái niệm khác nhau về hạt cơ giới của đất và có các tên gọi khác nhau. Dưới tác động ngoại cảnh từ môi trường, khoáng và đá dần bị phong hóa tạo ra các hạt có đường kính to nhỏ khác nhau. Do vậy mà trong quá trình hình thành đất sẽ xuất hiện thêm các hạt hữu cơ, hạt hữu cơ – vô cơ. Những hạt vụn này là phần tử cơ giới đất hay còn được gọi là các hạt cơ giới đất.
Độ kiềm, độ chua và khả năng giữ nước của đất như thế nào?
Độ kiềm hay độ chua của đất sẽ được đo dựa trên độ pH, cụ thể:
- Đất có pH < 6,5 được gọi là đất chua.
- Đất có độ pH từ 6,6 – 7,5 được gọi là đất trung tính.
- Đất có pH > 7,5 được gọi là đất kiềm.
Đối với khả năng giữ nước và chất dinh dưỡng của đất tốt nhất là đó là đất sét, tiếp đến là đất thịt, đất cát, chi tiết như sau:
Đất kiềm
Đất kiềm là đất có độ pH nằm trong khoảng từ 7.5 đến 9. Đặc điểm của loại đất này rất thích hợp để trồng các loài cây thuộc họ đậu. Đất kiềm khiến các nguyên tố Mangan, Sắt… khó hòa tan trong đất nên làm mất đi sự cân bằng với canxi. Điều này dẫn đến việc cây trồng sẽ bị vàng đi ở những bộ phận tăng trưởng mới.
Nếu muốn làm giảm độ kiềm của đất cần phải bổ sung các nguyên tố gây ra tính axit hóa như: sắt sunphat, lưu huỳnh,…
Đất trung tính
Đất trung tính còn được gọi là đất acid trung bình có giá trị pH nằm trong khoảng từ 6.5 đến 7.5. Loại đất này phù hợp với nhiều loại cây trồng thông thường, trừ các loại cây ưa sống trên đất chua.
Đối với các loại đất trung tính có hàm lượng dinh dưỡng trong đất cao sẽ luôn duy trì ở trạng thái thích hợp nên cây trồng dễ hấp thụ. Quá trình trao đổi dinh dưỡng của hệ rễ cây và đất sẽ được thực hiện dễ dàng hơn giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ.
Ngoài ra, đối với môi trường đất trung tính, có các loại vi sinh vật có lợi sẽ hoạt động tốt hơn. Chúng tự tổng hợp thêm các chất phân, lân đạm và hữu cơ giúp cho đất ngày càng thêm màu mỡ, hạn chế được các phát sinh gây hại…
Khi sử dụng đất trung tính thì người canh tác gần như không cần phải tác động thêm. Chúng ta chỉ việc duy trì đầy đủ lượng hữu cơ cho đất sẽ giúp cây trồng có thể phát triển ổn định, cho năng suất cao.
Đất chua (đất acid)
Độ pH của đất chua có giá trị từ 3.0 đến 6.5 với nồng độ vi chất Mn, Al và ion Fe cao. Còn các dưỡng chất như Kali, Magie, Canxi, P, Bo, Molibden,… giảm hoặc khó có thể hòa tan và bị đất giữ chặt.
Nguyên nhân khiến tình trạng đất chua như vậy, một phần là do kết cấu đất. Kết cấu đất chua thường nhẹ, đất dốc hay đất pha cát nên dễ bị rửa trôi, các ion kiềm thổ làm cho đất dần bị chua. Ngoài ra, nguồn nước tưới hay lượng nước mưa dư thừa cũng làm cho đất có tính kiềm cao như các khoáng chất: Ca, Mg, K bị rửa trôi. Sau đó các khoáng chất này xuống tầng đất sâu hoặc chảy ra sông suối ao hồ từ đó khiến đất trở nên chua.
Bên cạnh đó, trong quá trình canh tác cây trồng lâu năm ở trên đất sẽ làm cho đất trở nên chua hơn. Vì trong quá trình sinh trưởng cây sẽ phải hút dưỡng chất từ đất như: N, P, K và các chất như Ca, Mg… Lâu dần dẫn đến tình trạng đất bị mất các chất kiềm trở nên chua.
Trong quá trình trồng cây, việc lạm dụng phân bón hóa học, sử dụng thuốc trừ sâu, các loại thuốc kích thích cũng khiến cho đất trở nên cứng và chua đi. Phân hữu cơ trong quá trình phân hủy này sẽ thải ra các acid hữu cơ làm hòa tan Ca, Mg và bị rửa trôi, khiến đất chua.
Đất chua sẽ làm hạn chế sự sinh trưởng cây trồng gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng và năng suất của nông sản. Cây trồng dễ bị ngộ độc rễ, rễ bị bó và chùn không phát triển được do trong đất có chứa nhiều ion Al. Hay cây trồng không thể hấp thụ vi chất như K, Ca, Mg… điều này dẫn đến tình trạng thiếu hụt dưỡng chất.
Để khắc phục tình trạng này, đối với đất chua chúng ta nên tăng độ pH bằng cách sử dụng thêm lân nung chảy và vôi dolomite. Kết hợp thêm việc bón phân chuồng, phân hữu cơ, để gia tăng cỏ tạo sinh khối hữu cơ, tăng chất đệm cho đất nhằm giữ cho pH của đất luôn được cân bằng.
Độ phì nhiêu của đất
Độ phì nhiêu của đất còn được gọi là khả năng sản xuất của đất. Đó là các điều kiện được tổng hợp và các yếu tố để khác đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng cũng như phát triển tốt nhất.
Những điều kiện đó là:
- Đất có đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết ở dạng dễ hấp thụ đối với các loại cây trồng.
- Đất có độ ẩm, nhiệt độ thích hợp cho cây trồng phát triển.
- Chế độ không khí trong đất thích hợp với sự hô hấp của thực vật cũng như các hoạt động của các vi sinh vật.
- Đất không có độc tố, không có cỏ dại, đất tơi xốp nên đảm bảo cho hệ rễ của cây phát triển tốt.
Do vậy khi muốn tăng độ phì nhiêu cho đất để tăng năng suất chúng ta cần phải tác động đồng thời nhiều yếu tố cho cây trồng. Trong đó có thể sử dụng các biện pháp như thuỷ lợi, phân bón, kỹ thuật làm đất, thực hiện chế độ canh tác… để cải tạo đất.
Trên đây là những kiến thức cơ bản về thành phần cơ giới của đất là gì và một số kiến thức về đất có liên quan. Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ các thông tin hữu ích và kiến thức hữu ích cho bạn. Hãy thường xuyên truy cập muahangdambao.com để cập nhật thêm nhiều kiến thức mới nhé!
