Đặc điểm khí hậu tại Việt Nam rất đa dạng, trong đó có sự góp phần của các loại gió, mà nổi bật trong số đó là gió mùa. Vậy gió mùa là gì? Tính chất và nguyên nhân chủ yếu nào hình nên gió mùa? Kiến thức bên dưới mà muahangdambao.com cung cấp sẽ cho các bạn câu trả lời đầy đủ nhất.
Gió mùa là gì?
Gió mùa là loại gió thổi có sự thay đổi hướng theo mùa. Gió mùa có hai loại chính là gió mùa đông và gió mùa hè, và đúng như tên gọi của nó, hướng gió ở hai mùa thường có chiều ngược lại với nhau.
Tính chất của gió mùa như thế nào?
Do gió mùa Tây Nam được thổi từ biển vào bên trong đất liền, mang theo nhiều hơi nước nên đã tạo ra khí hậu nóng ẩm, dễ hình thành mây và tạo mưa. Khu vực càng gần biển thì sẽ mưa càng nhiều, ở sâu trong đất liền lượng mưa ít hơn. Mùa mưa thường bắt đầu từ miền ven biển rồi mới vào sâu bên trong đất liền, kết thúc mùa mưa lại bắt đầu từ trong đất liền rồi mới ra đến vùng ven biển.
Vào mùa đông, gió mùa được thổi từ lục địa châu Á ra theo hướng từ Đông Bắc sang tới Tây Nam, đem theo không khí khô và lạnh, càng gần tới xích đạo, gió càng ấm dần lên. Gió mùa vào mùa đông sẽ thổi thành từng đợt, mỗi khi gió về, ở vùng gần với chí tuyến trời trở sẽ lạnh trong vài ba ngày, đôi khi còn kéo dài tới hàng tuần.
Nguyên nhân chủ yếu hình thành gió mùa là gì?
Nguyên nhân chủ yếu hình thành nên thời tiết gió mùa chính là sự chênh lệch về khí áp giữa các lục địa và đại dương cũng như là sự chênh lệch khí áp giữa lục địa Bắc bán cầu với Nam bán cầu theo mùa.
Theo các nghiên cứu thì có hai loại gió mùa là gió mùa mùa đông và gió mùa mùa hè, các khu vực ở Đông Á và Đông Nam Á thì mùa hạ sẽ có gió thổi từ Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương tới, đem theo luồng không khí mát mẻ và lượng mưa lớn.
Một số thông tin khác liên quan đến gió mùa
Dưới đây là giải đáp cho một số câu hỏi liên quan đến gió mùa, bạn có thể tham khảo thêm:
Thế nào là gió mùa Đông Bắc?
Theo GS.TS Nguyễn Lân Dũng cho biết thì vào mùa đông, nhiệt độ trên biển thường sẽ cao hơn so với nhiệt độ trên đất liền, mà không khí lại luôn chuyển động từ vùng không khí lạnh sang đến vùng không khí nóng.
Do đó, gió mùa của mùa đông sẽ có nguồn gốc từ trung tâm áp cao Xibia thổi xuống phía dưới, vào nước ta từ hướng Đông Bắc nên sẽ được gọi là gió mùa Đông Bắc. Hiểu đơn giản, vào mùa đông, gió mùa Đông Bắc xuất phát từ phương Bắc thổi xuống nên được gọi với cái tên như vậy.
Gió mùa Đông Bắc tiếng Anh là gì?
Như đã nói ở trên thì gió mùa Đông Bắc hay còn được gọi là gió bấc, là một thuật ngữ để chỉ một khối không khí lạnh có nguồn gốc từ trung tâm áp cao của khu vực Trung Á và Siberia thổi về xích đạo rồi di chuyển ngang khu vực Việt Nam. Khi di chuyển ngang, nó gây ra gió mạnh, trời trở rét, thậm chí là cả thời tiết xấu. Và trong tiếng Anh, gió mùa Đông Bắc được biết đến với tên gọi là “North-east monsoon”.
Ví dụ:
- Professor Nguyen Manh Quan further reminded that during the northeast monsoon there were long waves in the northeast corner of the sea. (Dịch: Giáo sư Nguyễn Mạnh Quân còn nhắc nhở thêm rằng trong gió mùa đông bắc sẽ xuất hiện những con sóng dài ở vùng biển phía Đông Bắc.)
- The Northeast monsoon winds have brought a surprise this year. (Dịch: Đợt gió mùa Đông Bắc của mùa đông năm nay đã bất ngờ ập đến rồi.)
Xem thêm: Sông là gì? Hồ là gì? sông và hồ khác nhau như thế nào?
Gió mùa là nhân tố như thế nào?
Gió mùa là nhân tố quan trọng dẫn tới tình trạng phân chia mùa khí hậu khác nhau giữa những khu vực trong nước ta. Vì hoạt động vô cùng mạnh mẽ của gió mùa mùa hạ và gió mùa mùa đông nên khí hậu của nước ta có sự phân hóa rõ rệt giữa các khu vực. Cụ thể:
- – Miền Bắc: Có đủ 4 mùa lần lượt là xuân, hạ, thu, đông. Đặc biệt, vào mùa đông thời tiết lạnh, ít mưa còn mùa hạ thì rất nóng và ẩm, gây khó chịu cho con người.
- – Miền Trung: Thuộc vào kiểu khí hậu tương đối ôn hòa. Đặc trưng của kiểu khí hậu này thường là một năm ở miền Trung sẽ có 2 mùa rõ rệt là mùa mưa và mùa khô. Ngoài ra các đặc điểm khí hậu còn lại sẽ có sự phân hóa theo cả 3 khu vực chính là Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và sau cùng là Duyên hải Nam Trung Bộ.
- – Miền Nam: Phân hoá rõ rệt thành hai mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa thông thường sẽ kéo dài 7 tháng, từ khoảng tháng 5 cho đến tháng 11. Lượng mưa hàng năm của khu vực này sẽ dao động từ 966 tới 1325mm, đặc biệt mưa phân bổ thường không đồng đều. Trong khi đó, mùa khô thường bắt đầu vào tháng 11 và kết thúc vào cuối tháng 4 hoặc là đầu tháng 5. Nhiệt độ trung bình trong thời gian này sẽ là 23 đến 38 độ C, độ ẩm cực thấp.
Hướng thổi của gió mùa hạ ra sao?
Gió mùa mùa hạ có hướng gió thổi chỉnh là hướng Tây Nam và thổi từ tháng 5 cho đến tháng 10. Cụ thể, gió mùa mùa hạ xuất phát từ phía trung tâm áp thấp Ấn Độ và Mianma nên hút gió từ Bắc Ấn Độ Dương qua vịnh Bengan rồi đi vào nước ta.
Vào đầu mùa hạ, khối khí nhiệt đới ẩm từ phía Bắc của Ấn Độ Dương sẽ di chuyển theo hướng Tây Nam rồi xâm nhập trực tiếp vào nước ta rồi gây ra mưa lớn cho Đồng bằng Nam Bộ cũng như khu vực Tây Nguyên. Ngoài ra, khi vượt qua dãy Trường Sơn nó còn gây hiệu ứng phơn cho toàn khu vực Bắc Trung Bộ và Nam Tây Bắc với kiểu thời tiết khô hanh, nóng rát.
Đến giữa và cuối mùa hạ (từ tháng 6) thì gió mùa Tây Nam được xuất phát từ cao áp cận chí tuyến bán cầu Nam sẽ hoạt động mạnh hơn. Khi vượt qua vùng biển xích đạo, khối khí này lại trở nên nóng ẩm gây khó chịu.
Gió mùa mùa đông có hướng như thế nào?
Khối không khí lạnh từ gió mùa mùa đông có hướng Đông Bắc – Tây Nam được xuất phát từ trung tâm cao áp Xibia rồi di chuyển vào nước ta. Thời gian hoạt động chính là từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Phạm vi hoạt động chủ yếu từ vĩ tuyến 60oB ra Bắc. Đặc điểm của gió mùa mùa đông là:
Vào đầu mùa đông (từ tháng 11 đến tháng 1): Hạ áp Alêut sẽ hoạt động mạnh hơn cả nhằm hút khối không khí lạnh xuất phát từ cao áp Xibia lúc này đang ở trung tâm lục địa Á – u, thổi qua lục địa và có đặc tính lạnh, khô, mang lại thời tiết lạnh, khô bao trùm toàn miền Bắc.
Nửa sau mùa đông còn lại, cao áp Xibia sẽ dịch chuyển dần sang phía đông, hạ áp Alêut dần suy yếu và thay vào đó hạ áp Oxtraylia lại hoạt động mạnh lên, hút gió từ cao áp Xibia. Gió này được thổi qua biển sau đó mới đi vào tới đất nên mang theo hơi ẩm từ biển gây nên kiểu thời tiết lạnh ẩm, mưa phùn cho các vùng ven biển và đồng bằng ở miền Bắc.
Nói chung, gió mùa Đông Bắc chỉ hoạt động theo từng đợt, không kéo dài liên tục và quá lâu, cường độ mạnh nhất sẽ vào mùa đông. Ở miền Bắc thường hình thành mùa đông kéo dài khoảng 2-3 tháng. Khi di chuyển xuống phía Nam, loại gió này đã bị suy yếu dần bởi bức chắn địa hình chính là dãy Bạch Mã.
Gió mùa ở Việt Nam thổi theo hướng nào?
Hướng gió mùa ở nước ta sẽ là mùa hạ thổi theo hướng Tây Nam (hoặc Đông Nam), mùa đông là hướng Đông Bắc. Tại miền Bắc có mùa đông lạnh và khô, ít mưa còn mùa hạ lại nóng ẩm, mưa nhiều. Trong khi đó ở miền Nam có hai mùa chính là mùa khô và mùa mưa ẩm cực kỳ rõ rệt.
Xem thêm: Khí áp là gì? Có mấy loại? Nguyên nhân nào hình thành?
Ảnh hưởng của gió mùa tới đời sống hàng ngày
Đối với các hoạt động sản xuất trong nông nghiệp
- Thuận lợi: Nền nhiệt của kiểu khí hậu này thường sẽ tương đối cao, độ ẩm lớn cùng lượng mưa nhiều chính là điều kiện vô cùng thuận lợi để nước ta phát triển nền nông nghiệp lúa nước cũng như thâm canh tăng vụ nhằm đa dạng hóa các loại cây trồng và vật nuôi.
- Khó khăn: Thời tiết thường có diễn biến thất thường (thường xuyên xảy ra thiên tai, mưa bão, lũ lụt, hạn hán, rét đậm và rét hại,…). Điều này không chỉ gây khó khăn rất lớn đến các hoạt động canh tác, thời vụ mà còn làm ảnh hưởng tới việc phòng chống thiên tai.
Đối với đời sống của con người và các hoạt động sản xuất khác
- Thuận lợi: Kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa này rất thích hợp để nước ta phát triển các ngành kinh tế như: Lâm nghiệp, giao thông vận tải, khai thác thủy hải sản và du lịch… Đồng thời cũng thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động khai thác nông-lâm-ngư-nghiệp và xây dựng, đặc biệt là vào mùa khô.
- Khó khăn: Như đã nói ở trên thì khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm mang đến 1 kiểu thời tiết diễn biến khá phức tạp khi thường xuyên xảy ra những hoạt động thời tiết cực đoan như: Dông, tố, lốc, sương muối, sương giá, rét đậm, rét hại,… Điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của cây trồng cũng như đời sống của nhiều người dân.
Hy vọng rằng những thông tin này của chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu hơn về kiểu khí gió mùa và có thể đưa ra được những biện pháp khắc phục khó khăn mà kiểu khí hậu này mang lại. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào cần được trả lời, vui lòng bình luận dưới bài viết để được muahangdambao.com hỗ trợ kịp thời.
