Dù y học đã có những bước tiến vượt bậc nhưng Alzheimer vẫn là căn bệnh chưa có lời giải. Đây là một trong những thách thức đối với nền y học hiện đại. Nguy hiểm hơn, căn bệnh này đang dần trẻ hóa. Bởi vậy, chúng ta cần trang bị từ sớm những kiến thức về căn bệnh Alzheimer để phòng ngừa và điều trị kịp thời. Cùng chúng tôi tìm hiểu về bệnh Alzheimer qua bài viết sau nhé!
Bệnh Alzheimer là gì?
Bệnh Alzheimer là một trong những nguyên nhân chính gây chứng giảm trí nhớ ở người già. Bệnh khởi phát bởi sự mất dần các nơron thần kinh và synap trong vỏ não và vùng dưới vỏ. Bệnh có xu hướng nặng dần gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, tới trí nhớ, khả năng ngôn ngữ và tư duy của người bệnh.
Bệnh thường xuất hiện phổ biến ở người trên 65 tuổi. Tuy nhiên vẫn có thể gặp ở độ tuổi từ 50 đến 65 tuổi. Thậm chí, Alzheimer đang có dấu hiệu trẻ hóa ở người dưới 40 tuổi.
Nguyên nhân gây bệnh Alzheimer là gì?
Cho đến nay, nguyên nhân gây bệnh Alzheimer là gì vẫn là một ẩn số với các nhà khoa học. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, Alzheimer có liên quan đến sự kết nối giữa các tế bào não do sự tích tụ protein, việc hình thành các mảng amyloid và đám rối sợi dây thần kinh.
– Mảng amyloid: Các đoạn protein lớn (beta-amyloid) tích tụ xung quanh các tế bào não tạo thành các mảng lắng đọng lớn hơn được gọi là mảng amyloid. Các mảng amyloid này ngăn cản việc não gửi và truyền đi tín hiệu.
– Đám rối sợi thần kinh: Trong não bộ, một loại protein có tên là Tau có thể thay đổi hình dạng và tự tạo thành các cấu trúc được gọi là đám rối sợi thần kinh. Chúng gây hại cho các tế bào não, làm rối loạn hệ thống dẫn truyền tín hiệu thần kinh, gây ra suy giảm chất dẫn truyền thần kinh. Do đó, các tín hiệu từ não sẽ không được truyền đi đúng cách.
Hậu quả là các tế bào thần kinh bị tổn thương và c.h.ế.t đi, các mô não bị mất dần. Điều này gây ra sự co rút ở lớp vỏ ngoài của não trước. Đây là vùng quan trọng ảnh hưởng đến trí nhớ, ngôn ngữ và khả năng phán đoán.
Các triệu chứng thường gặp của bệnh Alzheimer là gì?
Các triệu chứng của bệnh Alzheimer là gì còn tùy thuộc vào phần não bị ảnh hưởng hoặc nguyên nhân gây chứng mất trí. Các triệu chứng này gồm có:
Giảm trí nhớ và khả năng nhận thức
Thông thường trí nhớ và khả năng nhận thức sẽ giảm dần khi về già. Cơ thể lúc này không còn phản ứng nhanh và linh hoạt nữa. Họ khó nhận ra và giải quyết các vấn đề nhưng vẫn có thể tiếp cận với những kiến thức đã tiếp thu được trong nhiều năm và đưa ra những phán đoán đúng đắn.
Tuy nhiên, ở những người bị bệnh Alzheimer thì khác. Ở giai đoạn đầu, trí nhớ ngắn hạn của người bệnh bị ảnh hưởng nhiều, vì vậy họ không nhớ các thông tin mới xảy ra nhưng lại nhớ được những trải nghiệm từ lâu.
Theo thời gian, trí nhớ dài hạn cũng dần mất đi, khả năng tập trung giảm nên việc duy trì định hướng theo thời gian và không gian của người bệnh sẽ khó khăn hơn. Việc liên kết những kiến thức cũ và mới trở nên khó khăn hơn. Có những người bệnh gặp khó khăn trong việc đánh giá thông tin và đưa ra quyết định.
Khó diễn đạt
Người mắc bệnh Alzheimer có thể dừng lại đột ngột khi đang nói chuyện với người khác và khó tiếp tục cuộc trò chuyện. Thậm chí, họ bị lặp lại những câu chuyện vừa nói trước đó.
Ở giai đoạn bệnh tiến triển, việc giao tiếp càng trở nên khó khăn do họ không nhớ đúng các từ dẫn đến việc sử dụng các từ hoặc cụm từ không phù hợp với ngữ cảnh, khiến người khác khó hiểu.
Nhầm lẫn thời gian hoặc địa điểm
Quên ngày tháng, mùa và thời gian là những biểu hiện phổ mà người bệnh Alzheimer có thể gặp phải. Nhiều người thậm chí không nhớ làm sao họ đến được nơi mình đang đứng, mình đến đây để làm gì.
Đặt đồ vật sai vị trí
Bệnh nhân Alzheimer có thể quên vị trí mình vừa đặt đồ vật và làm mất đồ. Điều này khiến họ sinh ra sự hoài nghi ai đó ăn cắp đồ của mình và gây ra mâu thuẫn với những người xung quanh.
Thay đổi hành vi, tâm trạng, tính cách
Nhiều bệnh nhân Alzheimer trải qua những thay đổi về tâm trạng và tính cách. Họ có thể trở nên cáu giận, chán nản, bối rối, nghi ngờ, sợ hãi hay lo lắng trước những sự việc rất bình thường. Họ có thể từ bỏ các sở thích, các công việc, hoạt động xã hội hay các môn thể thao đã từng yêu thích không vì một lý do nào.
Một số khác có thể mất khả năng thực hiện kế hoạch hay làm việc với các con số. Họ không thể tự lái xe đến một địa điểm quen thuộc, không thể tính toán được hóa đơn, không biết cách sử dụng các đồ vật trong gia đình hoặc gặp khó khăn trong việc đọc hiểu…
Có thể bạn quan tâm:
BPD là gì? BPD là bệnh gì? Rối loạn nhân cách ranh giới là gì
Bạch cầu là gì? Tổng quan về chức năng và các bệnh lý liên quan đến bạch cầu
Bệnh Alzheimer có chữa được không?
Alzheimer là một căn bệnh nguy hiểm nhưng vẫn chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn. Phương pháp điều trị bệnh Alzheimer là gì được nhiều người quan tâm. Người bệnh sẽ được bác sĩ hướng dẫn sử dụng các loại thuốc giúp làm giảm các triệu chứng về trí nhớ trong một thời gian. 3 loại thuốc điều trị Alzheimer hiện được sử dụng là:
- Thuốc ức chế men Cholinesterase: Những loại thuốc này có tác dụng tạo ra chất truyền tin hóa học, giúp liên kết các tế bào bị suy giảm trong não do Alzheimer. Loại thuốc này được dùng đầu tiên khi người bệnh ở giai đoạn nhẹ và các triệu chứng sẽ thuyên giảm dần theo thời gian nếu theo đúng phác đồ điều trị và sinh hoạt hợp lý.
- Memantine (Namenda): Thường được sử dụng với các bệnh nhân Alzheimer từ trung bình đến nặng. Loại thuốc này sẽ giúp kết nối các tế bào não và làm chậm sự phát triển của các triệu chứng.
- Aducanumab (Aduhelm): Đây là loại thuốc đầu tiên được chấp thuận ở Hoa Kỳ để điều trị bệnh Alzheimer bằng cách nhắm mục tiêu và loại bỏ các mảng amyloid trong não. Mặc dù đã được Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) Mỹ phê duyệt nhưng phương pháp này vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi.
Tuy nhiên, khi sử dụng các loại thuốc này, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ và uống thuốc theo đơn.
Cách phòng tránh bệnh Alzheimer là gì?
Lối sống lành mạnh có thể giúp con người giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer như:
– Xây dựng chế độ ăn lành mạnh, ăn nhiều rau xanh và trái cây mỗi ngày
– Không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu
– Tập thể dục đều đặn, ít nhất 150 phút/tuần
– Duy trì cân nặng hợp lý
– Kiểm soát huyết áp và chỉ số đường huyết bằng cách tuân theo các hướng dẫn điều trị và tái khám thường xuyên
– Giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan giúp xây dựng và củng cố các tế bào não, củng cố các kết nối của chúng
– Thăm khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là những người lớn tuổi để phát hiện sớm bệnh hoặc các yếu tố nguy cơ.
Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy việc vận động não bộ thường xuyên cũng giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Những người bước vào tuổi trung niên nên tích cực đọc sách, tham gia các sự kiện xã hội, chơi cờ, khiêu vũ, chơi trò chơi, sáng tạo nghệ thuật. Đây là những hoạt động giúp kích thích não bộ hiệu quả.
Câu hỏi thường gặp về bệnh Alzheimer
Bệnh Alzheimer sống được bao lâu?
Theo thống kê, tuổi thọ của mỗi bệnh nhân Alzheimer sẽ khác nhau. Tuổi thọ trung bình sau khi chẩn đoán bệnh là 8 đến 10 năm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh này có thể ngắn hoặc kéo dài hơn. Tùy vào tiền sử sức khỏe riêng của mỗi người.
Bệnh Alzheimer có di truyền không?
Hầu hết những bệnh nhân mắc Alzheimer đều có dạng khởi phát muộn. Do đó, các triệu chứng trở nên rõ ràng hơn vào giữa những năm 60 tuổi. Bệnh thường xảy ra ở độ tuổi 30 và giữa 60. Một số trường hợp là do sự thay đổi di truyền ở một trong 3 gen.
3 đột biến gen đơn liên quan đến bệnh Alzheimer khởi phát sớm là:
- Protein tiền thân amyloid (APP) nhiễm sắc thể 21
- Presenilin 1 (PSEN1) nhiễm sắc thể 14
- Presenilin 2 (PSEN2) nhiễm sắc thể 1
Các đột biến trong các gen này gây ra tình trạng sản xuất các protein bất thường có liên quan đến bệnh. Mỗi đột biến này đều đóng vai trò khác nhau trong việc phá vỡ APP – loại protein mà chức năng chính xác của nó vẫn chưa thể xác định được. Sự phân hủy này là một phần trong quá trình tạo ra các dạng mảng amyloid có hại, được xem là một dấu hiệu của hiện tượng Alzheimer.
Một đứa trẻ có bố hoặc mẹ ruột mang đột biến gen một trong 3 gen này có 50/50 khả năng thừa hưởng đột biến đó. Nếu đột biến trên là do di truyền, đứa con có khả năng rất cao mắc bệnh Alzheimer khởi phát sớm.
Đối với các trường hợp bệnh Alzheimer khởi phát sớm khác, nghiên cứu đã chỉ ra rằng các thành phần di truyền khác có liên quan..
Việc mắc hội chứng Down cũng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer giai đoạn đầu. Nhiều người mắc Down phát triển bệnh khi lớn tuổi, với các triệu chứng rõ nét ở độ tuổi 50 hoặc 60. Các nhà nghiên cứu tin rằng điều này là do những người mắc Down được sinh ra với một bản sao bổ sung của nhiễm sắc thể 21 mang gen APP.
Bệnh có xuất hiện ở giới trẻ không?
Như đã nói ở trên, bệnh Alzheimer khởi phát sớm rất hiếm (thường xảy ra ở độ tuổi 30 và giữa 60), người trẻ chiếm dưới 10% tổng số người mắc bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng xuất hiện bệnh Alzheimer ở người trẻ ngày càng tăng do thói quen lười suy nghĩ, phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ. Một số trường hợp là do sự thay đổi di truyền gen.
Có thể nói, Bệnh Alzheimer là căn bệnh gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người bệnh, khiến bệnh nhân không thể nhận thức được những thay đổi trong suy nghĩ và hành vi của mình. Nếu không may có người thân mắc căn bệnh này, bạn nên thông cảm, thấu hiểu và dành sự quan tâm nhiều hơn đến họ, để họ không cảm thấy cô đơn. Đây chính là một cách hiệu quả để làm chậm tiến trình bệnh phát triển nhé đấy!
