Thổ nhưỡng có ảnh hưởng nhất định đến hoạt động sản xuất nông nghiệp. Vậy bạn hiểu thổ nhưỡng là gì? Đặc điểm, tính chất và yếu tố hình thành thổ nhưỡng? Tất cả những điều này sẽ được chúng tôi bật mí ngay sau đây!
Thổ nhưỡng là gì?
Đất thổ nhưỡng là gì?
Thổ nhưỡng thực chất là một danh từ Hán Việt. Cụ thể: “thổ” có nghĩa là đất, còn “nhưỡng” có nghĩa là đất mềm. Vậy nên, thổ nhưỡng là loại đất có lớp vật chất có tính chất mềm, xốp, rất thích hợp cho việc trồng trọt.
Trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp loại đất mềm, tơi xốp và chất dinh dưỡng phong phú là môi trường để thực vật phát triển tốt, thích hợp cho việc trồng trọt thì cũng sẽ được gọi là thổ nhưỡng.
Ngoài ra, còn có một thuật ngữ mà có thể sẽ ít người biết đến đó chính là “thổ nhưỡng quyển”. Theo đó thì đất cũng được coi như là một đới quyển – đây là thành phần quan trọng trong cấu tạo hành tinh. Thổ nhưỡng quyển hiểu đơn giản là lớp vỏ bên ngoài cùng với thạch quyển mà nơi đó có chứa vật chất tơi xốp trên bề mặt lục địa; tiếp xúc trực tiếp với khí quyển và cả sinh quyển.
Đất thổ nhưỡng Việt Nam
Nước ta có 3 nhóm đất chính, thể hiện rõ tính chất nhiệt đới gió mùa ẩm của thiên nhiên Việt Nam, đó là:
- Nhóm đất feralit vùng núi thấp
Nhóm đất này được hình thành trực tiếp trên các miền đồi núi thấp, chiếm khoảng 65% diện tích tự nhiên.
Đất feralit phân bố chủ yếu trên đá bazan ở Tây Nguyên, Đông Nam Bộ hay đất feralit trên đá vôi ở Đông Bắc, Tây Bắc, Bắc Trung Bộ…
Thổ nhưỡng có màu đỏ vàng, chứa nhiều hợp chất Fe, Al với tính chất là chua, nghèo mùn nhưng nhiều sét; rất thích hợp trồng cây công nghiệp.
- Nhóm đất mùn núi cao
Nhóm đất này được hình thành dưới thảm rừng nhiệt đới hoặc ôn đới vùng núi cao, chiếm khoảng 11% diện tích đất tự nhiên.
Loại thổ nhưỡng này phân bố chủ yếu ở đất rừng đầu nguồn, dưới thảm rừng á nhiệt đới hoặc ôn đới vùng núi cao; phù hợp để trồng cây phòng hộ đầu nguồn.
- Nhóm đất phù sa sông và biển
Nhóm đất này chiếm khoảng 24% diện tích đất tự nhiên, được phân bố chủ yếu ở các vùng đồng bằng.
Đất phì nhiêu, dễ canh tác và làm thuỷ lợi, chua ít và tơi xốp, giàu mùn nên rất thích hợp canh tác trong nông nghiệp như: trồng lúa, hoa màu, cây công nghiệp hàng năm, cây ăn quả…
Đặc điểm của đất thổ nhưỡng là gì?
Để đánh giá được độ phì nhiêu của đất thì người ta thường đánh giá những tiêu chí cụ thể sau của thổ nhưỡng, bao gồm có:
- Khả năng đất đó có thể cung cấp đầy đủ nước, nhiệt độ hay không khí…
- Khả năng cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu khác cho thực vật.
Thổ nhưỡng được đặc trưng bởi 2 thành phần chính đó là: thành phần khoáng và thành phần hữu cơ:
- Thành phần khoáng: chiếm phần lớn tổng trọng lượng của đất. Nó bao gồm những hạt khoáng có màu sắc loang lổ, có kích thước to nhỏ không đồng đều nhau.
- Thành phần hữu cơ: chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trọng lượng của đất. Nó tồn tại trong tầng trên cùng của lớp đất và có màu xám thẫm hoặc là màu đen.
Đất có đặc tính quan trọng nhất đó chính là độ phì. Nó thể hiện được khả năng cung cấp nước, nhiệt độ cũng như là các chất dinh dưỡng, không khí để thực vật có thể sinh trưởng và phát triển tốt.
Yếu tố hình thành thổ nhưỡng là gì?
Quá trình hình thành đất
Quá trình phong hóa đá gốc chính là bước đầu tiên. Ở giai đoạn này thì sẽ diễn ra nhiều phản ứng hoá học và sinh học khác nhau. Đồng thời cũng sẽ chịu nhiều sự tác động lớn bởi nhiệt độ và cả độ ẩm. Sau đó các quá trình hoà tan, rửa trôi và tích tụ vật chất sẽ lần lượt xảy ra. Khi đó thì đá gốc sẽ bị phân huỷ rồi chuyển hoá thành đá mẹ. Đá mẹ với vai trò ban đầu đó là nguồn cung cấp chính những chất vô cơ cho đất.
Đây chính là nhân tố quan trọng trong việc quyết định đến các thành phần chất khoáng có trong đất, bao gồm cả muối và cơ giới… Đặc biệt, nó cũng có ảnh hưởng lớn tới những tính chất về mặt lý hoá sau này.
Yếu tố khí hậu
Nhiệt độ và độ ẩm ở mức vừa đủ cũng sẽ tác động một cách mạnh mẽ tới những sinh vật ở trong và trên bề mặt đất. Những sinh vật này đóng vai trò chủ chốt trong việc quyết định đến sự xuất hiện của thổ nhưỡng.
Cụ thể: thực vật có khả năng cung cấp các vật chất hữu cơ cho đất cũng như phá huỷ những loại đá gây cản trở đến sự sống của đất cũng như của chúng. Những sinh vật này sẽ làm phân huỷ xác của các sinh vật, đồng thời sẽ tổng hợp chúng thành mùn. Hơn nữa, những động vật nhỏ có trong đất điển hình như là kiến, mối, giun… cũng có thể làm biến đổi tính chất của đất.
Yếu tố địa hình
Trên thực tế thì yếu tố địa hình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nên những loại đất đa dạng trên Trái Đất. Ngoài ra thì nó còn góp phần lớn để thay đổi nhiệt độ cũng như là độ ẩm – kiến tạo nên những vành đai đất khác nhau.
Hơn nữa, địa hình còn có khả năng giữ đất (phụ thuộc vào đặc điểm riêng của từng vùng khác nhau). Giữ đất cũng đồng nghĩa rằng việc giữ thổ nhưỡng tồn tại ở vùng đất đó.
Yếu tố thời gian
Các nhà khoa học cũng đã đưa ra quan điểm rằng tuổi đất được tính từ thời điểm mà đất được hình thành. Tuổi đất chính là một trong những tiêu chí để thể hiện tiến trình tạo ra đất tại một khu vực bất kì nào đó là dài hay ngắn. Và thậm chí, nó còn được lưu giữ các thông tin có liên quan đến cường độ tác động lên quá trình đó.
Theo như một số báo cáo gần đây nhất thì vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới thì thường có tuổi đất khá cao. Đặc biệt là khi so sánh chúng với những vùng cực hoặc là vùng ôn đới khác bởi các yếu tố tự nhiên ở các vùng có khí hậu nóng thường sẽ có tác động mạnh mẽ hơn.
Yếu tố con người
Yếu tố con người cũng chính là một trong những nhân tố chính quyết định đến thổ nhưỡng của đất. Con người có khả năng cải tạo để giúp cho đất tốt lên, màu mỡ hơn và thậm chí là khiến cho đất bị bạc màu và chết đi.
Thực tế thì hoạt động sản xuất và sinh sống của con người phần lớn không làm cho đất tốt lên mà thay vào đó là đang phá huỷ sự màu mỡ vốn có của tự nhiên bằng các việc làm của mình như đốt rừng để làm nương rẫy…
Tuy nhiên, cũng có những nơi đất vô cùng xấu thì con người lại cố gắng để cải tạo đất tốt hơn thông qua một số việc làm như: thau chua rửa mặn, rửa phèn… Một số nơi đất đang dần bị bạc màu thì con người sẽ hạn chế canh tác một cách có chừng mực và điều độ. Điều này là để đất có thời gian để nghỉ ngơi, đồng thời cung cấp phân bón, tăng độ dinh dưỡng, tạo độ phì cho đất và chống xói mòn.
Vai trò của thổ nhưỡng là gì?
Thổ nhưỡng đóng vai trò vô cùng to lớn đối với hoạt động sản xuất nông nghiệp và sản xuất công nghiệp. Đây chính là một trong những yếu tố góp phần làm cho ngành sản xuất ở nước ta phát triển được như ngày hôm nay.
- Đối với sản xuất nông nghiệp
Thổ nhưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc trồng các loại cây lương thực như lúa gạo, ngô… và các loại cây ăn trái, cà phê để xuất khẩu.
Việt Nam là một trong số những nước mạnh về xuất khẩu lúa gạo, cà phê trên thế giới. Điều này đã góp phần không nhỏ trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
Nếu như không có nhiều thổ nhưỡng thì việc sản xuất lương thực sẽ trở nên khó khăn hơn, bắt buộc phải nhập khẩu từ nước khác nên sẽ mất đi nguồn lợi từ việc xuất khẩu.
- Đối với sản xuất công nghiệp
Thổ nhưỡng cũng là nơi để xây dựng nhà ở, nhà máy, cơ sở hạ tầng hay các công trình xây dựng… Từ đó góp phần tô điểm cho đất nước ngày càng giàu đẹp hơn.
có thể bạn quan tâm:
Đất LUC là gì? Ký hiệu và mục đích sử dụng của đất LUC
Trái đất hình gì? Những thuyết âm mưu của hình trái đất bí ẩn
Trên đây là những thông tin có liên quan đến đất thổ nhưỡng là gì. Thổ nhưỡng về bản chất thì cũng giống như một loại tài nguyên thiên nhiên. Để giữ được thổ nhưỡng tốt, đầy đủ chất dinh dưỡng thì mỗi chúng ta phải có nhiệm vụ chăm sóc và bảo vệ. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào khác liên quan đến thổ nhưỡng, hãy để lại bình luận ngay bên dưới nhé!
