Corticoid là nhóm thuốc được các bác sĩ chỉ định trong nhiều bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên không phải ai cũng biết corticoid là gì? Mời bạn đọc tìm hiểu kỹ hơn về loại thuốc này trong bài viết sau đây của muahangdambao.com nhé!
Tìm hiểu corticoid là gì?
Corticoid có tên gọi đầy đủ là glucocorticoid – là một loại thuốc kháng viêm được chỉ định trong nhiều bệnh lý. Corticoid khi dùng trong điều trị có tác dụng tương tự như hormone được sản xuất bởi tuyến thượng thận (hai tuyến nhỏ nằm phía trên của thận). Trên thị trường, thuốc có chứa corticoid được sản xuất dưới nhiều dạng dùng khác nhau, đó là:
- Dạng viên nén (corticoid dùng theo đường uống).
- Dạng tiêm trực tiếp vào trong mạch máu, trong khớp và cơ.
- Dạng hít thông qua miệng.
- Dạng xịt vào mũi.
- Dạng dung dịch dùng với máy phun khí dung.
- Dạng kem, gel, thuốc mỡ…. dùng ngay tại chỗ (bôi ngoài da, nhỏ mắt, mũi, tai….).
Điểm qua tên các loại thuốc có chứa corticoid
7 nhóm corticoid có chứa các thành phần sau đây: hydrocortisone, prednisolone, triamcinolone, fluticasone; beclomethasone, methylprednisolone, prednisone, fluocinolone, betamethasone, dexamethasone… Danh mục thuốc có chứa chất corticoid trên thị trường hiện nay, gồm có:
- Thuốc medrol có chứa thành phần là methylprednisolone.
- Thuốc fucicort có chứa thành phần là betamethasone.
- Thuốc điều trị bệnh hen symbicort có chứa thành phần là budesonide.
- Thuốc flucinar có chứa thành phần là fluocinolone.
- Thuốc nhỏ mắt polydexa có chứa thành phần là dexamethasone.
Việc nhận biết các thành phần corticoid có trong thuốc cũng như các danh mục các loại thuốc có chứa chất corticoid có thể sẽ giúp người bệnh sử dụng đúng liều lượng, đúng với mục đích điều trị, hạn chế tối đa các biến chứng cũng như tình trạng tương tác thuốc nguy hiểm có thể xảy ra sau đó.
Corticoid có tác dụng gì với cơ thể?
Trong điều trị bệnh, corticoid được sử dụng với ba tác dụng chính đó là chống viêm, chống dị ứng và ức chế các miễn dịch. Corticoid tác dụng trên nhiều giai đoạn khác nhau của quá trình viêm do tất cả nguyên nhân gây ra (cơ học, hóa học, miễn dịch và nhiễm khuẩn). Cụ thể:
- Điều trị thay thế khi vỏ thượng thận không sản xuất đủ hormone.
- Điều trị các bệnh tự miễn như là lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, thấp tim,…
- Điều trị tình trạng dị ứng, sốc phản vệ và các bệnh có liên quan đến phản ứng dị ứng như hen phế quản, viêm mũi, bệnh lý ngoài da như eczema, phát ban, mề đay, vảy nến, kích ứng nhẹ do côn trùng đốt,..
- Dùng trong các cuộc phẫu thuật cấy ghép cơ quan để chống lại phản ứng loại mảnh ghép của cơ thể.
- Điều trị viêm cơ, viêm quanh khớp vai, viêm da và viêm gân.
- Các cơn đau gout cấp.
- Buồn nôn và nôn (corticoid dạng đường uống có thể sử dụng cùng với những thuốc khác để dự phòng buồn nôn và nôn do thuốc điều trị ung thư).
- Các bệnh về đại tràng như là viêm đại tràng, viêm loét đại tràng và bệnh Crohn.
Tuy nhiên, việc sử dụng corticoid trong điều trị phải dựa theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ.
Tác hại của corticoid đối với sức khỏe là gì?
Sử dụng corticoid với liều lượng vừa đủ trong một thời gian nhất định sẽ không gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cơ thể. Tuy nhiên, việc lạm dụng corticoid sẽ gây ra những nguy cơ tiềm ẩn. Dưới đây là tác dụng phụ của corticoid mà bạn cần biết:
- Đối với sự phát triển của trẻ: Sử dụng corticoid liều cao và kéo dài sẽ gây ức chế sự phát triển chiều cao của trẻ em.
- Loãng xương: Corticoid có thể làm mất cân bằng tạo xương hủy xương, làm giảm hấp thu calci ở ruột non.
- Suy vỏ thượng thận: Yếu tố gây nên suy vỏ thượng thận là thời gian sử dụng thuốc corticoid. Ngoài ra còn tùy thuộc vào từng loại corticoid, liều lượng dùng và đường hấp thụ.
- Mắc hội chứng Cushing: Khi sử dụng corticoid kéo dài sẽ gây ra hội chứng Cushing do rối loạn chức năng ở vỏ tuyến thượng thận. Người bệnh có thể bị teo cơ, teo da, rậm lông, mặt tròn như mặt trăng,…
- Tăng đường huyết: Nếu sử dụng corticoid trong thời gian dài có thể dẫn đến giảm dung nạp glucose, giảm đáp ứng insulin và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
- Rối loạn dịch và chất điện giải: Corticoid nếu dùng với liều cao sẽ gây giữ nước, natri và thải kali dẫn đến tình trạng bị phù và nhược cơ.
Tác hại của corticoid trên da là gì?
Corticoid là phương pháp điều trị các vấn đề liên quan đến da cho kết quả nhanh nhưng lại gây tái phát khi ngừng dùng thuốc, đặc biệt là ngừng đột ngột. Chúng sẽ khiến da bị tổn thương nặng nề hơn và rất khó chữa lành.
Những dấu hiệu da nhiễm corticoid là gì?
Tùy vào nồng độ cũng như thời gian sử dụng mà tác hại của corticoid trên da sẽ biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau. Những dấu hiệu của corticoid trên da có thể kể đến như:
- Các mao mạch trên da luôn trong tình trạng giãn nở khiến da có hiện tượng ửng đỏ và có thể quan sát rõ bằng mắt thường.
- Làn da dần trở nên mỏng manh hơn, gân bắt đầu nổi lên thấy rõ.
- Xuất hiện các vết nám lớn đậm màu và có dấu hiệu lan rộng khi làn da bị tổn thương do tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp hoặc một số yếu tố có khả năng gây kích ứng.
- Chỉ trong 1 thời gian ngắn tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc thậm chí chỉ là đứng gần bếp lửa, da đã có hiện tượng ngứa ngáy, ửng đỏ và rát dữ dội.
- Không lâu sau khi bị nhiễm độc corticoid, da sẽ trở nên nhăn nheo, khô khốc, tiết nhiều dầu khiến cho mụn mọc ngày một nhiều.
- Tình hình sẽ diễn biến trầm trọng hơn khi da đóng vảy, bong tróc thành những mảng nhỏ.
- Một vài trường hợp nặng hơn thì làn da còn xuất hiện dịch vàng rỉ ra từ các hạt mụn nước li ti. Điều này cho thấy da của bạn đang có dấu hiệu nhiễm trùng và hoại tử.
Cách điều trị da nhiễm corticoid an toàn, đúng cách
Tình trạng da bị nhiễm corticoid có thể gây nên những tổn thương nghiêm trọng cho da và ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, do vậy bạn tuyệt đối không nên chủ quan. Người bệnh nên lưu ý những điều sau khi điều trị:
- Nếu trên da xuất hiện những dấu hiệu bị viêm do corticoid ở mức độ nhẹ thì việc đầu tiên mà bạn cần làm đó là dừng ngay tất cả những sản phẩm bôi ngoài da, đồng thời đến khám ngay tại các chuyên khoa da liễu để được chẩn đoán chính xác về tình trạng da của mình nhé.
- Với những trường hợp đã bị nhiễm corticoid ở mức độ nặng thì bạn nên đến khám bác sĩ ngay lập tức để được tư vấn các phương pháp điều trị phù hợp. Việc đột ngột dừng bôi thuốc có thể gây ra các phản ứng nặng nề vì da đang trong tình trạng phụ thuộc vào thuốc.
- Các phương pháp điều trị thường thấy khi da bị nhiễm corticoid có thể là sử dụng thuốc uống hay một số phương pháp trị liệu khác nhằm giúp da giảm viêm đỏ, nhiễm trùng và phục hồi nhanh hơn.
Tuy nhiên, người bệnh cũng cần nhớ rằng, việc chăm sóc da đúng cách tại nhà cũng rất quan trọng để tăng hiệu quả khắc phục tình trạng da bị nhiễm corticoid. Cụ thể là:
- Nên dùng nước sạch cùng một số sản phẩm làm sạch da không gây kích ứng và thực hiện vệ sinh da mỗi ngày.
- Tránh xa những sản phẩm chăm sóc da và tóc có chứa chất menthol, sodium lauryl sulfate hoặc camphor. Trong trường hợp bạn đang dùng một sản phẩm nào đó mà trên da có những dấu hiệu khô, đau rát, cảm giác châm chích, da ngứa và bị bong vảy thì nên ngừng sử dụng càng sớm càng tốt. Hạn chế sử dụng các loại mỹ phẩm có tính tẩy rửa quá mạnh.
- Lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da và chăm sóc tóc phù hợp, lành tính. Tốt nhất nên dùng các sản phẩm không có hương liệu và dịu nhẹ với làn da của bạn.
- Không nên make up hay sử dụng bất cứ loại mỹ phẩm nào khi da của bạn đang bị tổn thương. Trong trường hợp bắt buộc phải trang điểm thì bạn nên lựa chọn những sản phẩm dạng lỏng.
- Đối với những vùng da đang bị kích ứng nặng thì bạn không nên chạm tay vào hoặc chà xát quá mạnh để tránh tổn thương ngày càng lan rộng và nghiêm trọng hơn.
- Tránh những môi trường có thể làm hại cho làn da của bạn, chẳng hạn như môi trường quá nóng hay quá lạnh và khô, môi trường bị ô nhiễm nặng nề, nhiều khói bụi và nấm mốc.
- Trong trường hợp bắt buộc phải ra ngoài thì bạn nên che chắn làn da thật cẩn thận. Tránh ánh nắng mặt trời tác động trực tiếp lên làn da. Có thể đội mũ rộng vành hoặc sử dụng thêm kem chống nắng không có chứa hương liệu và có chỉ số SPF từ 30 trở lên, đồng thời chứa một số thành phần như kẽm oxide, titanium dioxide.
- Hãy luôn giữ tinh thần thật thoải mái vì nếu bạn căng thẳng, lo âu thì tình trạng viêm nhiễm có thể sẽ trở nên nặng nề hơn, chẳng hạn như trên da sẽ xuất hiện thêm nhiều mụn do stress.
- Một số loại thuốc bạn đang dùng như thuốc điều trị các bệnh tim mạch, thuốc chống trầm cảm, vitamin B3,… cũng có thể là nguyên nhân gây ra những ảnh hưởng nhất định đến làn da, nhất là tình trạng da bị sưng, viêm đỏ. Vì thế, bạn nên kiểm tra lại tất cả số thuốc điều trị mà bạn đang dùng và tham khảo ý kiến của bác sĩ để điều trị bệnh một cách hiệu quả nhất nhé! Lưu ý, không nên tự ý dừng uống thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ điều trị.
Có thể bạn quan tâm:
Exp là gì? Mfg là gì? Những điều cần biết khi mua thuốc, mỹ phẩm
Hy vọng bài viết này của chúng tôi đã giúp các bạn hiểu được corticoid là gì cũng như cách dùng sao cho an toàn và hiệu quả nhất!
