Bệnh sán lá gan là một loại bệnh xuất hiện phổ biến trên khắp thế giới. Nguyên nhân gây ra bệnh là do loại sán kí sinh trong gan của con người. Vậy sán lá gan là gì, sán lá gan kí sinh ở đâu? Hãy cùng tìm hiểu về loại ký sinh trùng này và cách phòng tránh bệnh này qua bài viết dưới đây nhé.
Tìm hiểu sán lá gan là gì?
Sán lá gan là một loại ký sinh trùng phổ biến ở người thuộc họ Trematodes. Sán lá gan lớn phổ biến hơn ở miền Bắc Việt Nam, trong khi sán lá gan nhỏ phổ biến hơn ở miền Nam Việt Nam. Người mắc bệnh sán lá gan thường có các biểu hiện đau vùng gan, rối loạn hệ tiêu hóa, khó tiêu, đôi khi vàng da, xơ gan…
Bệnh này dễ bị nhầm với viêm gan virus, các bệnh về gan do các ký sinh trùng khác như amip, giun đũa ở chó, mèo… hoặc ung thư gan (u gan), đau dạ dày…
Sán lá gan có đặc điểm cấu tạo như thế nào?
Sán lá gan là ký sinh trùng có thân phẳng, dẹp như hình chiếc lá, không phân đốt, có kích thước từ vài mm đến vài cm. Chúng có giác hút ở bụng và miệng. Nếu như giác hút ở bụng giúp sán dễ dàng bám vào các cơ quan của vật chủ thì giác hút ở miệng giúp chúng hấp thụ các chất dinh dưỡng từ cơ thể vật chủ.
- Ngoài miệng, sán còn có hầu, thực quản, manh tràng. Cơ quan sinh sản bao gồm cơ quan sinh sản đực và cái.
- Cơ quan sinh sản đực gồm 2 tinh hoàn, phân nhánh hoặc chia thành nhiều thùy tùy loài, chứa 2 ống dẫn tinh.
- Cơ quan sinh sản cái bao gồm một buồng trứng nhỏ, có lá hoặc phân nhánh, các ống dẫn trứng thông với buồng trứng và lỗ sinh dục cái nằm bên cạnh lỗ sinh dục đực. Tuyến noãn hoàng nằm ở hai bên cơ thể sán lá gan. Buồng trứng là nơi hình thành trứng và tử cung vong là nơi chứa trứng của loại sán này.
Triệu chứng của bệnh sán lá gan là gì?
Sán lá gan nhỏ
Nhiều bệnh nhân mắc sán lá gan nhỏ không có triệu chứng rõ ràng và chỉ được phát hiện khi làm các kiểm tra, xét nghiệm tổng quát. Triệu chứng sẽ rõ hơn khi người bệnh nhiễm nhiều sán lá gan nhỏ (hơn 100 con), với các giai đoạn sau:
- Giai đoạn khởi phát: Người bệnh bị rối loạn tiêu hóa, nôn ói, tiêu chảy, táo bón xen kẽ, chán ăn. Ngoài ra, bệnh nhân có thể phát ban với bạch cầu ưa axit tăng cao.
- Giai đoạn phát triển: Người bệnh xuất hiện các triệu chứng sụt cân, đau bụng. Trường hợp nặng, gan sẽ to, cứng và đau, túi mật sưng to, dày lên gây tắc mật, ứ mật, vàng da. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh nhân sẽ bị thiếu máu, xơ gan, tăng áp lực tĩnh mạch cửa, suy kiệt dần và tử vong.
Sán lá gan lớn
Đối với sán lá gan lớn, giai đoạn khởi phát thường kéo dài 2-3 tháng và tương ứng với giai đoạn ấu trùng bắt đầu di chuyển trong mô gan về phía túi mật. Các triệu chứng là nhức đầu, sốt nhẹ, mệt mỏi, tiêu chảy, đau bụng dưới bên phải. Khi bác sĩ kiểm tra sẽ thấy gan to, sờ vào thấy đau, bạch cầu ưa axit trong máu tăng lên 70%-80%.
Giai đoạn phát triển: Bệnh nhân có các triệu chứng như viêm túi mật cấp tính, gan to, đau, sốt kèm theo ớn lạnh, rối loạn chức năng mật, tiêu chảy và táo bón, vàng da, dị ứng, suy sụp toàn thân. Bệnh kéo dài nhiều năm, nhưng hiếm khi tiến triển thành xơ gan.
Sán lá gan sống trong môi trường nào?
Vòng đời của sán lá gan (kể cả sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ) đều phải ký sinh ở người và động vật để có thể phát triển. Nhưng sán lá gan ký sinh ở đâu và di chuyển vào cơ thể như thế nào?
Sán lá gan ký sinh chủ yếu trên người và một số động vật như chó, mèo, chuột… Trứng của loại sán này thải ra ngoài theo phân gặp môi trường nước ngọt như sông, suối, ao… Trứng lơ lửng trong nước và bị ốc nước ngọt, ốc sên nuốt phải. Lúc này ấu trùng sán chui ra khỏi trứng và phát triển tuần tự từ nang bào tử đến ấu trùng đuôi. Sau đó chúng có thể bám hoặc chui vào da, vảy các loại cá khác nhau.
Khi con người ăn các loại rau sống, cá tươi, uống nước chưa được đun sôi kĩ thì rất có nguy cơ mắc bệnh sán lá gan. Khi ấu trùng sán xâm nhập vào dạ dày, nó sẽ di chuyển xuống tá tràng và quay trở lại túi mật để đến gan. Sau khi xâm nhập vào nhu mô gan, ấu trùng phát triển thành con trưởng thành, đẻ trứng vào mật và sinh sôi.
Cách phòng ngừa bệnh sán lá gan như thế nào?
Hiện nay, nhiều người nghĩ rằng có thể phòng ký sinh trùng đơn giản bằng cách uống thuốc tẩy giun (albendazole hoặc mebendazole), nhưng thực tế mỗi loại thuốc chỉ điều trị một số loại ký sinh trùng nhất định. Vì vậy, cách phòng bệnh quen thuộc vẫn là ăn chín – uống sôi.
Nhưng hiện nay nhiều người không quan tâm, thậm chí coi thường sức khỏe của mình. Nhiều người có sở thích ăn gỏi cá sống, gỏi ốc sống, ăn rau sống mà không chú ý đến vệ sinh an toàn thực phẩm.
Để không lây nhiễm sán lá gan nhỏ, tốt nhất nên tránh ăn gỏi cá, không phóng uế bừa bãi, dọn dẹp vệ sinh đúng cách chất thải của vật nuôi trong nhà. Nên phát hiện sớm người mắc bệnh để điều trị và phát hiện sớm tác nhân gây bệnh.
Để phòng bệnh sán lá gan lớn thì không nên ăn rau sống, nhất là những loại rau mọc dưới nước. Khu vực trồng rau nên tách biệt với chỗ nuôi gia súc gia cầm
Có thể bạn quan tâm:
Trùng roi xanh là gì? Hình thức dinh dưỡng của trùng roi xanh có gì đặc biệt?
Đa dạng sinh học là gì? Tìm hiểu sự đa dạng sinh học ở Việt Nam
Trên đây là câu trả lời cho câu hỏi sán lá gan kí sinh ở đâu cùng một vài kiến thức về sán lá gan. Đây là một loại ký sinh trùng rất thường xuyên gây bệnh ở người, do đó bạn cần phòng tránh thật cẩn thận để không mắc các bệnh liên quan đến loại sán này nhé.
