Phân biệt được quá trình nguyên phân và giảm phân sẽ giúp bạn dễ dàng phân biệt, đạt điểm tuyệt đối trong các bài kiểm tra liên quan. Vậy, nguyên phân là gì? Giảm phân là gì? So sánh nguyên phân và giảm phân? Tất cả sẽ được giải đáp chi tiết trong nội dung dưới đây.
Nguyên phân là gì? Tìm hiểu về nguyên phân
Nguyên phân là gì?
Nguyên phân là quá trình phân bào nguyên nhiễm, quá trình tạo ra 2 tế bào có cùng bộ máy di truyền ở trong tế bào giống với tế bào mẹ ban đầu. Nguyên phân có thể thấy ở các tế bào sinh dưỡng, tế bào sinh dục sơ khai (tế bào sinh tinh và sinh trứng thì không có khả năng này).
Nguyên phân là hình thức phân chia tế bào phổ biến ở những sinh vật nhân thực. Quá trình này gồm có 2 giai đoạn đó là phân chia nhân và phân chia tế bào chất. Phân chia nhân thực chất là quá trình liên tục nhưng dựa vào một số đặc điểm người ta chia làm 4 kì, bao gồm kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối.
Đặc điểm của các kì nguyên phân
- Kì đầu: NST kép co xoắn, màng nhân có hiện tượng tiêu biến, thoi phân bào xuất hiện.
- Kì giữa: NST kép sẽ co xoắn cực đại, dàn thành một hàng ở mặt phẳng xích đạo, thoi phân bào dính vào 2 phía của NST tại tâm động.
- Kì sau: Cromatit sẽ tách nhau và di chuyển trên thoi phân bào về 2 cực của tế bào.
- Kì cuối: Các NST dần dãn xoắn, màng nhân xuất hiện. Lúc này, tế bào chất sẽ phân chia thành 2 tế bào con.
=> Kết quả, từ một tế bào mẹ sẽ cho 2 tế bào con có bộ nhiễm sắc thể giống với bộ NST của tế bào mẹ (2n NST)
Ý nghĩa của quá trình nguyên phân
- Nguyên phân là cơ chế sinh sản đối với các sinh vật nhân thực đơn bào.
- Đối với sinh vật nhân thực đa bào, nguyên phân làm tăng số lượng tế bào giúp cho cơ thể sinh trưởng, phát triển.
- Ở các động vật sinh sản sinh dưỡng, nguyên phân được coi là hình thức sinh sản tạo ra các cá thể con có kiểu gen giống với kiểu gen của cá thể mẹ.
- Nguyên phân giữ vai trò quan trọng giúp cơ thể tái sinh những mô hoặc các cơ quan bị tổn thương.
Giảm phân là gì? Tìm hiểu về giảm phân
Giảm phân là gì?
Là quá trình tế bào phân chia để tạo ra giao tử (tinh trùng và trứng). Sau khi giảm phân sẽ được 4 tế bào con có một nửa bộ NST của tế bào mẹ, nghĩa là n (vì n (từ trứng) + n (từ tinh trùng) = 2n (bộ NST bình thường. Giảm phân là quá trình tạo ra tế bào con có một nửa bộ NST để làm giao tử.
Giảm phân cũng là hình thức phân bào có thoi phân bào như nguyên phân nhưng lại diễn ra vào thời kì chín của tế bào sinh dục. Giảm phân gồm có 2 lần phân bào liên tiếp nhưng NST chỉ nhân đôi ở kì trung gian trước lần phân bào I. Ở lần phân bào II diễn ra sau một Kì trung gian rất ngắn, nghĩa là qua giảm phân 1 tế bào ban đầu sẽ cho ra 4 tế bào con với số lượng NST giảm đi một nửa.
Qúa trình giảm phân
- Kì trung gian: NST ở trạng thái duỗi xoắn, tự tổng hợp nên sẽ có 1 NST giống nó dính với nhau ở tâm động để tạo thành NST kép.
- Kì đầu: NST kép bắt đầu tự co ngắn. Các NST kép trong cặp tương đồng áp sát tiến lại gần nhau, xảy ra hiện tượng tiến hợp. Trong thời gian này có thể sẽ xảy ra quá trình trao đổi giữa các NST trong cặp tương đồng (cơ sở của hoán vị gen)
- Kì giữa: NST kép trong cặp tương đồng sẽ tách nhau, trượt trên tơ phân bào, dành thành 2 hàng song song nhau trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.
- Kì sau: Các cặp NST kép trong cặp tương đồng phân li độc lập với nhau về 2 cực của tế bào. Từng NST sẽ kép tách thành 2 NST đơn phân li về 2 cực của tế bào.
- Kì cuối: Các NST kép nằm gọn trong 2 nhân mới của tế bào được tạo thành với số lượng n NST kép. NST kép nằm gọn trong nhân, mỗi nhân có n NST đơn.
=> Kết quả, từ một tế bào mẹ (2n NST) trải qua 2 lần phân bào liên tiếp đã tạo ra 4 tế bào con mang bộ NST đơn bội (n NST).
Ý nghĩa của giảm phân
Sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các cặp NST trong quá trình giảm phân cùng với thụ tinh đã tạo ra nhiều biến dị tổ hợp. Sự đa dạng di truyền ở trong các thế hệ sau của các loài sinh sản hữu tính cũng chính là nguyên liệu quan trọng cho quá trình chọn lọc tự nhiên, giúp các loài có khả năng thích nghi với điều kiện môi trường mới.
So sánh nguyên phân và giảm phân
Nguyên phân và giảm phân rất dễ phân biệt nhưng vẫn có không ít người nhầm lẫn với nhau. Theo dõi thông tin dưới đây của muahangdambao.com để biết cách phân biệt nguyên phân và giảm phân chính xác nhất.
Sự giống nhau giữa nguyên phân và giảm phân
- Đều có sự tự nhân đôi của nhiễm sắc thể
- Đều trải qua các kì phân bào
- Đều có sự biến đổi và hình thành NST theo chu kì đóng, tháo xoắn
- NST đều tập trung trên mặt phẳng xích đạo ở kì giữa
- Nguyên phân giảm phân đều là cơ chế sinh học, đảm bảo sự ổn định vật chất di truyền qua các thế hệ.
Sự khác nhau giữa nguyên phân và giảm phân
| Nguyên phân | Giảm phân |
| Xảy ra ở tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục sơ khai | Xảy ra ở tế bào sinh dục chín |
| Có 1 lần phân bào | Có 2 lần phân bào |
| Kì đầu không có sự bắt cặp và trao đổi chéo | Kì đầu I có sự bắt cặp và trao đổi chéo |
| Kì giữa NST xếp thành một hàng ở mặt phẳng xích đạo | Kì giữa I NST xếp thành 2 hàng ở mặt phẳng xích đạo |
| Kì sau, mỗi NST tách thành 2 NST đơn và di chuyển về 2 cực của tế bào | Kì sau I, mỗi NST kép trong cặp NST kép tương đồng sẽ di chuyển về 2 cực của tế bào. |
| Kết quả của nguyên phân là từ một tế bào mẹ cho ra 2 tế bào còn | Kết quả của giảm phân là từ một tế bào mẹ cho ra 4 tế bào con. |
| Số lượng NST trong tế bào con được giữ nguyên | Số lượng NST trong tế bào con giảm đi một nửa |
| Tế bào con có kiểu gen giống với kiểu gen của tế bào mẹ, duy trì sự giống nhau. | Tạo biến dị tổ hợp, là cơ sở cho sự đa dạng và phong phú của sinh vật giúp cho sinh vật thích nghi và tiến hóa. |
Có thể bạn quan tâm:
Nhiễm sắc thể là gì? Con người có bao nhiêu nhiễm sắc thể
Di truyền liên kết là gì? Tìm hiểu nguyên nhân, ý nghĩa của di truyền liên kết
Với các thông tin có trong bài viết “Nguyên phân là gì? Giảm phân là gì? So sánh nguyên phân và giảm phân” hy vọng sẽ giúp ích với bạn. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào cần được giải đáp, quý bạn đọc hãy comment phía dưới, chúng tôi sẽ phản hồi nhanh chóng.
