Văn bản là gì? Là hình thức truyền đạt thông tin qua ngôn ngữ viết, có nhiều loại khác nhau. Cùng tìm hiểu khái niệm, đặc điểm và vai trò của văn bản qua các thông tin chi tiết dưới đây, chắc chắn sẽ giúp ích bạn rất nhiều đó.
Văn bản là gì? Thể loại văn bản là gì?
Khái niệm văn bản là gì đã được đề cập đến trong chương trình Ngữ văn 6. Văn bản là một phương tiện giúp các chủ thể trao đổi công việc với nhau thông qua quá trình tiếp nhận, lưu trữ và truyền đạt thông tin. Các thông tin này được thể hiện dưới hình thức đó là chữ viết.
Văn bản còn được hiểu là những loại giấy tờ, tài liệu được sử dụng trong các cơ quan, đoàn thể, tổ chức xã hội. Theo đó, các loại giấy tờ này được sử dụng để điều hành, quản lý hoạt động của cơ quan, đoàn thể, truyền đạt thông tin đến các cá nhân, tổ chức trong xã hội như Quyết định, chỉ thị, báo cáo, công văn,…
Ngày nay, khái niệm văn bản được sử dụng để chỉ các loại tài liệu, giấy tờ được pháp luật công nhận, được ban hành và sử dụng ở trong các cơ quan nhà nước, tổ chức, doanh nghiệp,…
Có mấy loại văn bản? Các loại văn bản thường gặp
Có 5 loại văn bản phổ biến nhất đó là:
Văn bản hành chính
Văn bản hành chính là loại văn bản có tính chất quy định chặt chẽ, được sử dụng trong hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước. Văn bản hành chính có 2 loại đó là văn bản hành chính cá biệt và văn bản hành chính thông thường. Văn bản hành chính cá biệt gồm có quyết định tăng lương, bổ nhiệm vị trí, kỷ luật, biểu dương cán bộ,…Văn bản hành chính thông thường gồm công văn, báo cáo, phiếu trình,…
Văn bản quy phạm pháp luật
Là luật lệ được viết ra, trình bày dưới dạng văn bản, chứa đựng những quy định, quy tắc ban hành theo đúng trình tự, thủ tục bởi cơ quan, cá nhân có thẩm quyền để điều chỉnh vấn đề trong quan hệ xã hội. Văn bản quy phạm pháp luật còn được gọi là văn bản pháp quy, được nhà nước quản lý và theo dõi dựa trên việc thực hiện biện pháp kinh tế, văn hóa, pháp luật,…
Tất cả các văn bản như hiến pháp, nghị quyết, chỉ thị, thông tư,…đều là văn bản quy phạm pháp luật.
Hóa đơn
Hóa đơn cũng là loại văn bản được sử dụng thường xuyên trong đời sống hàng ngày. Hóa đơn xuất hiện trong hoạt động kinh doanh, trao đổi, mua bán các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ. Thông thường, hóa đơn là loại giấy tờ theo đúng quy định của pháp luật, trình bày rõ số lượng, loại hàng hóa cũng như giá thành được bên bán lập ra và giao cho bên mua.
Hợp đồng
Hợp đồng là một loại giao dịch, thỏa thuận bằng văn bản có sự tham gia của hai bên trở nên để quyết định hay hủy bỏ một việc nào đó theo quy định của pháp luật. Hợp đồng thường được sử dụng cho các dự án về xã hội, kinh doanh.
Văn bằng, chứng chỉ
- Văn bằng: Là loại văn bản được sử dụng trong lĩnh vực giáo dục. Sau khi hoàn thành chương trình đào tạo, đáp ứng đủ các điều kiện tốt nghiệp thì sẽ được nhận giấy chứng nhận tốt nghiệp hoặc chứng nhận bằng cấp. Hệ thống giáo dục Việt Nam chấp nhận các loại văn bằng như bằng tốt nghiệp THCS, THPT; bằng trung cấp, cao đẳng, đại học; bằng tốt nghiệp Thạc sĩ, Tiến sĩ,…
- Chứng chỉ: Là loại văn bản cũng được sử dụng ở trong lĩnh vực giáo dục. Sau khi hoàn thành khóa học, chương trình đào tạo thì sẽ được cấp chứng chỉ do cơ quan, giáo dục có thẩm quyền cấp. Các loại chứng chỉ phổ biến đó là tiếng Trung (HSK), tiếng Hàn (TOPIK), tiếng Anh (TOEIC, TOEFL, IELTS), tiếng Nhật (JLPT).
Ngoài cách phân loại trên, văn bản còn được phân chia dựa trên mục đích giao tiếp và phạm vi sử dụng. Theo đó, gồm có các loại sau:
- Văn bản theo phong cách ngôn ngữ sinh hoạt (như nhật ký, thư từ)
- Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật (ví dụ như truyện, thơ,…)
- Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ khoa học ( như báo cáo khoa học, bài luận, SGK,…)
- Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ hành chính ( như luật, biên bản, đơn,…)
- Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ chính luận (ví dụ như bài bình luận, tuyên ngôn, lời kêu gọi,…)
- Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ báo chí (như bản tin, phỏng vấn, phóng sự,…)
Đặc điểm của văn bản
Hầu hết, các loại văn bản sẽ có những đặc điểm sau:
- Văn bản tập trung nhất quán vào một chủ đề, triển khai chủ đề một cách trọn vẹn nhất.
- Các câu trong văn bản có sự liên kết chặt chẽ với nhau thông qua các liên từ, nội dung mạch lạc, rõ ràng.
- Mỗi loại văn bản sẽ phục vụ một mục đích giao tiếp nhất định.
- Văn bản có những dấu hiệu riêng, thể hiện sự hoàn chỉnh về mặt nội dung và hình thức như mở đầu là tiêu đề, có dấu hiệu kết thúc với từng loại văn bản.
Vai trò của văn bản là gì?
Văn bản thực hiện 3 vai trò chính, đó là:
Vai trò đối với nhà nước
- Bộ máy nhà nước giữ vai trò đại diện cho chính quyền của một quốc gia. Vậy nên, tất cả các hoạt động cửa cơ quan đều được thể hiện rõ ràng qua văn bản. Có thể hiểu rằng, vai trò của văn bản đó là sự hiện diện, hành vi của chính quyền.
- Minh chứng cho sự liên tục của một quốc gia cũng là vai trò của văn bản. Bởi, cho dù bộ máy chính quyền có xáo trộn, thay thế thì văn bản được đưa ra trước đó vẫn giữ nguyên giá trị, trừ trường hợp đặc biệt.
Vai trò đối với tổ chức khác ngoài nhà nước
Tương tự như vai trò đối với nhà nước, văn bản là cơ sở, căn cứ để tổ chức hình thành và phát triển. Văn bản sẽ nêu rõ phạm vi hoạt động, cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hành và công nhận mọi hoạt động đối với tổ chức theo quy định của pháp luật.
Vai trò đối với cá nhân
Quyền hạn và trách nhiệm đối với mỗi cá nhân đều được quy định chi tiết và cụ thể trong văn bản. Không những thế, văn bản còn đóng vai trò là bằng chứng cho mọi hoạt động của cá nhân đó.
Chức năng của văn bản
Chức năng pháp lý
- Chỉ các văn bản quản lý nhà nước, bao gồm những quy tắc, chế độ, chính sách,…để các cơ quan, cán bộ dựa vào đó để thực hiện nhiệm vụ theo quy định.
- Công dân được nêu rõ quyền hạn, nghĩa vụ thông qua chức năng pháp lý của văn bản. Chức năng pháp lý cũng là căn cứ để quản lý bộ máy nhà nước cùng với các cơ quan đó.
Chức năng thông tin
- Việc giao tiếp, trao đổi thông tin bằng ngôn ngữ của con người chính là yếu tố hình thành nên văn bản. Đây là chức năng quan trọng được nhắc tới đầu tiên vì nhờ có nó thì mới có các chức năng khác.
- Muốn thực hiện tốt chức năng thông tin thì trong quá trình hình thành văn bản, các thông tin tiếp nhận cần được nắm bắt nhanh chóng, chính xác và cần có sự chuẩn mực trong ngôn ngữ diễn đạt.
Chức năng quản lý
Mọi hoạt động của doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức như lập kế hoạch, triển khai thực hiện, đánh giá,…đều sử dụng văn bản. Do đó, văn bản là công cụ hữu ích và có quyền lực ở trong xã hội ngày nay. Với chức năng quản lý, văn bản sẽ tham gia vào quá trình hoạt động từ khi bắt đầu cho đến khi kết thúc. Nhờ đó, đáp ứng được đầy đủ yêu cầu về thành phần chính, phụ và được ban hành đúng thời điểm.
Chức năng văn hóa – xã hội
Trong mỗi văn bản đều có chức năng văn hóa – xã hội. Điều đó được thể hiện ở việc lưu lại những giá trị về mặt vật chất, tinh thần do con người tạo ra trong quá trình làm việc. Tính văn hóa của văn bản được thể hiện ở việc tăng thêm thông tin thông qua việc tiến hành soạn thảo một cách chỉn chu, tỉ mỉ và cẩn thận.
Một số chức năng khác của văn bản
- Thực hiện chức năng thống kê, tổng hợp, sử liệu,…
- Các chức năng này được thể hiện trong văn bản qua các con số, giai đoạn lịch sử quan trọng của quốc gia, tổ chức,…
Có thể bạn quan tâm:
Bố cục của văn bản là gì? Vai trò của bố cục trong một đoạn văn
Văn bản nhật dụng là gì? Tổng hợp các văn bản nhật dụng lớp 6, 7,8,9
Với các thông tin có trong bài viết trên đây, hy vọng sẽ giúp bạn hiểu văn bản là gì cũng như đặc điểm, vai trò, chức năng,…Nếu có bất kỳ đóng góp nào cho bài viết, quý bạn đọc hãy comment phía dưới, chúng tôi sẽ tổng hợp và cập nhật trong thời gian ngắn nhất.
