Lương tâm là gì? Có ý nghĩa gì trong cuộc sống chúng ta?

Trong cuộc sống, mỗi khi làm bất cứ việc gì thì bản thân chúng ta luôn có những suy nghĩ rằng làm việc này liệu có lương tâm không. Vậy lương tâm là gì? Có ý nghĩa quan trọng như thế nào? Cùng đi tìm hiểu để có câu trả lời thông qua bài viết sau đây của muahangdambao.com bạn nhé!

Lương tâm là gì?

Bạn có hiểu thế nào là lương tâm không?
Bạn có hiểu thế nào là lương tâm không?

Bạn có thể hiểu đơn giản, lương tâm là năng lực mang tính tự giác của con người cần để tự giám sát bản thân. Tự đề ra cho mình những nghĩa vụ liên quan đến đạo đức phải hoàn thành, tự đánh giá các hành vi của mình. Nói rộng ra, là ý thức chủ quan của cá nhân về những nghĩa vụ và trách nhiệm của mình đối với toàn thể xã hội. Nó được coi như là 1 nghĩa vụ và trách nhiệm cần phải thực hiện đối với bản thân.

Đó cũng là một phần của tính cách giúp cho bạn xác định chính xác được đâu là đúng và đâu là sai. Là kết quả của 1 quá trình sống lâu dài chứ không phải bẩm sinh. Lương tâm luôn đi với con người trong suốt quá trình của các hành động.

  • Lương tâm của bạn được ví giống như 1 chiếc la bàn bởi nó sẽ hướng dẫn bạn đi đúng đường và tránh được mọi vấn đề.
  • Lương tâm cũng giống như cái gương khi nó phản ánh tình trạng đạo đức và cho biết con người bên trong của bạn ra sao.
  • Lương tâm giống như 1 người bạn tốt, nó có thể cho bạn những lời khuyên bổ ích và giúp bạn đạt được thành công nếu bạn chịu lắng nghe.

Lương tâm tồn tại ở mấy trạng thái?

Lương tâm tồn tại ở hai trạng thái là thanh thản và cắn rứt. Dù đang ở trạng thái nào thì lương tâm cũng có ý nghĩa quan trọng đối với cá nhân từng người, cụ thể như sau:

+ Trạng thái lương tâm thanh thản là trạng thái thể hiện cảm giác vui sướng, hài lòng về công việc hay chuyện gì đó mà mình đã làm được, làm đúng theo lương tâm bản thân mách bảo.

Ví dụ: Khi bản thân bạn nhặt được của rơi trên đường nhưng băn khoăn không biết có nên trả lại người đánh mất hay nên  giữ lại làm của riêng. Tất nhiên, lương tâm của bạn không cho phép làm điều đó và bạn đã tìm cách để trả lại người đã đánh rơi tiền. Khi ấy, bản thân bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và vui mừng vì đã làm được 1 việc tốt cho đời.

+ Trạng thái lương tâm cắn rứt thể hiện sự cắn rứt và hối hận trong lương tâm khi bản thân đã làm  1 việc sai trái, việc xấu hoặc không phù hợp với bản thân, khiến bạn luôn suy nghĩ lo lắng về vấn đề ấy.

Ví dụ: Khi bạn nhặt được của rơi mà lấy làm của mình rồi không trả người đã đánh mất thì bạn luôn ở trong tâm trạng lo lắng sợ họ phát hiện, đòi lại sẽ trách móc mình, do đó lương tâm cũng không được an yên.

Lương tâm chúng ta sẽ cảm thấy cắn rứt khi làm một điều sai trái
Lương tâm chúng ta sẽ cảm thấy cắn rứt khi làm một điều sai trái

Ví dụ về lương tâm trong xã hội hiện nay

Sau đây là một số ví dụ về lương tâm mà chúng ta vẫn thường gặp:

Ví dụ 1: Dù sắp muộn học nhưng khi thấy một người lớn tuổi không thể sang đường nhưng bạn vẫn dừng lại dẫn họ qua đường một cách an toàn.

=> Lương tâm của bạn không cho phép bạn đứng yên mà không giúp đỡ người khác.

Ví dụ 2: Bạn chứng kiến một trận ẩu đả giữa hai người, đôi khi can thiệp thì rất có thể bạn sẽ gặp nguy hiểm. Thế nhưng bạn lao vào can ngăn để tránh tình trạng tồi tệ hơn.

=> Dù tiềm ẩn nguy hiểm nhưng nhờ lòng tốt của bạn mà mọi người đều được an toàn.

Ví dụ 3: Do mải chơi nên bạn đã không ôn bài cẩn thận, trong giờ làm bài kiểm tra bạn đã mở tài liệu để chép bài.

=> Mặc dù có thể đạt điểm số cao nhưng bạn luôn cảm thấy cắn rứt lương tâm vì điểm số đó không đúng với thực lực, bạn cũng lo sợ bị ai đó phát hiện ra.

Xem thêm: Vô tâm là gì? 9 biểu hiện của người đàn ông vô tâm trong hôn nhân

Lương tâm có vai trò như thế nào trong cuộc sống?

– Lương tâm có vị trí hết sức quan trọng trong đời sống xã hội cũng như phẩm chất đạo đức của con người. Lương tâm sẽ chi phối hành động, quyết định hành động con người làm những việc tốt, việc thiện. Lương tâm tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy chủ thể làm điều thiện nguyện cho xã hội, làm tròn nghĩa vụ của mình, dũng cảm tự nhận lỗi khi mắc sai lầm để từ đó có thể kiên quyết sửa chữa sai lầm ấy và không tái phạm.

– Lương tâm sẽ trừng phạt con người nếu như con người có những ý nghĩ và hành vi độc ác, bản thân sẽ luôn ở trạng thái cắn rứt lương tâm, làm gì cũng không được yên ổn vì sợ 1 ngày sẽ phải trả giá.

– Lương tâm chính là hạt nhân đạo đức của nhân cách. Một con người có lương tâm đẹp sẽ tạo nên 1 nhân cách tốt và có cách ứng xử chân thành tử tế với tất cả mọi người.

– Có lương tâm sẽ giúp cuộc sống con người trở nên ổn định, yên bình và hạnh phúc hơn nhiều.

Lương tâm có ý nghĩa gì trong cuộc sống chúng ta?

 Đó là ngọn nguồn bên trong của sự hạnh phúc, lương tâm trong sạch sẽ làm cho ta ý thức rõ ràng được nhân phẩm của chính mình. Mỗi người trong chúng ta sẽ cảm thấy sự khoan khoái của tâm hồn còn sự vô lương tâm chính là khởi nguồn của sự bất hạnh. Đồng thời, lương tâm cũng là điều kiện của hạnh phúc vừa theo chiều khẳng định vừa theo hướng phủ định.

 Với chức năng tự đánh giá, lương tâm là một động lực thúc đẩy mạnh mẽ các chủ thể làm điều thiện nguyện. Làm tròn nghĩa vụ mà mình được giao, dũng cảm tự nhận lỗi lầm, kiên quyết sửa chữa các lỗi sai, đây chính là động cơ của mọi điều thiện.

 Giúp con người biết cách làm điều thiện ý, tránh xa điều ác, biết cách cảm thông, chia sẻ với người khác hơn là thù ghét, đố kị. Biết nhường nhịn nhau hơn là ganh đua, biết phân biệt đúng sai, phải trái. Luôn mong muốn được làm điều tốt đẹp cho người xung quanh mình.

 Giúp con người tu dưỡng tốt đạo đức, sống chân thật hơn và lan tỏa những giá trị tốt đẹp ấy ra cộng đồng.

Người phụ nữ với lương tâm tốt đẹp đã dắt bà cụ qua đường
Người phụ nữ với lương tâm tốt đẹp đã dắt bà cụ qua đường

Người có lương tâm là người như thế nào?

 Người có lương tâm sẽ luôn tự tin vào bản thân hơn và phát huy được hết tính tích cực trong hành vi của mình để góp phần nhỏ bé của mình nhằm phát triển xã hội.

 Họ biết cách điều chỉnh hành vi của bản thân sao cho phù hợp nhất với các chuẩn mực của xã hội, biết ăn năn, sửa chữa lỗi lầm khi phạm phải. Biết sống và hy sinh vì người khác, luôn giúp đỡ những người xung quanh khi họ gặp phải hoàn cảnh khó khăn mà không cần điều kiện hay sự trả ơn nào.

 Họ có tấm lòng trong sáng, tốt đẹp luôn biết sống vì người khác. Biết trân trọng mọi người ở xung quanh mình. Bởi thế, họ luôn được những người khác tôn trọng và vô cùng yêu quý. Nhất định những có lương tâm sẽ có được tình yêu cuộc sống và cảm nhận được hạnh phúc tuyệt vời.

 Người có lương tâm luôn biết cách đồng cảm với những người đang gặp khó khăn, sẵn sàng đưa tay giúp đỡ họ.

Lương tâm nghề nghiệp là gì?

Lương tâm nghề nghiệp có thể hiểu là sự tự phán xét, tự ý thức về trách nhiệm đạo đức trong nghề nghiệp của bản thân. Nghĩa vụ đạo đức nghề nghiệp và lương tâm nghề nghiệp có mối quan hệ mật thiết với nhau. Đánh mất ý thức về nghĩa vụ đạo đức chính là đã đánh mất ý thức về bản thân mình, làm mất ý nghĩa làm người cũng như các giá trị động lực tốt đẹp của việc lao động.

Xem thêm: Nhân văn là gì? Tư tưởng & lối sống nhân văn được biểu hiện thế nào?

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng lương tâm bị chai lì ở giới trẻ

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng lương tâm của giới trẻ hiện nay bị chai lỳ. Với phạm vi giới hạn của bài viết hôm nay, chúng tôi chỉ xin ghi lại vài nguyên nhân nổi bật nhất, cụ thể như sau:

Nguyên nhân từ bản thân

Do lối sống thiếu ý thức, quá buông thả, đua đòi nên một số các bạn trẻ hiện nay không hề quan tâm đến hậu quả về những việc mình đã làm. Một số khác thì chỉ vì muốn khẳng định cái tôi của mình nên đã chạy theo lối sống phóng túng, quá mức cởi mở của thời đại, dù biết đó là hành vi trái với lương tâm nhưng vẫn cố tình làm ra.

Mặt khác, do người trẻ đang dần mất cảm thức về tội lỗi nên lương tâm của họ cũng chẳng còn biết đâu là đúng đắn, đâu là sai trái nữa. Tệ hại hơn, có nhiều bạn trẻ còn ỷ lại vào quyền tự do để làm những gì mà mình cho là đúng, nhưng sự thật không hề như họ tưởng tượng.

Giới trẻ hiện nay đang có thói sống vô cùng ích kỷ
Giới trẻ hiện nay đang có thói sống vô cùng ích kỷ

Nguyên nhân từ phía gia đình

Các nhà hiền triết phương Đông cũng đặc biệt nhấn mạnh tới sự hình thành nhân cách từ thuở bé, thậm chí là ngay từ khi còn nằm trong bào thai. Thế nhưng, nhiều gia đình hiện đại ngày nay, cha mẹ do bận rộn nên hiếm khi tự tay dạy dỗ con cái sống theo đúng với lương tâm và đạo đức. Các bậc làm cha mẹ rất ít khi dành thời gian quan tâm đến việc giáo dục con cái và họ thường phó mặc việc này cho nhà trường và xã hội.

Thế hệ trẻ đang bị “chấn thương” về đạo đức, về lương tâm và căn bệnh nguy hiểm này cần được trị liệu sớm nhất có thể bằng một môi trường giáo dục lành mạnh từ sự hỗ trợ của gia đình. Nếu không có biện pháp sớm, thì hậu quả sẽ vô cùng khôn lường.

Nguyên nhân từ phía nhà trường

Nhà trường, thầy cô giáo cũng không khác gia đình cha mẹ là mấy, bởi nhà trường hiện nay cũng chỉ đề cao việc nhồi nhét các loại kiến thức sách vở, đề cao việc “đào tạo nguồn nhân lực nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực của nền kinh tế”. Trong khi đó, việc giáo dục lương tâm, đạo đức, giáo dục công dân cho các học sinh, sinh viên lại gần như bị lãng quên hoặc bị xem là thứ yếu không quá quan trọng. Thế nhưng, vai trò của trường học đâu chỉ bó hẹp ở trong việc dạy chữ, dạy nghề mà còn phải truyền tải đến cho học sinh những giá trị, chuẩn mực cao nhất của xã hội để họ có thể trở thành những con người toàn diện, biết sống trưởng thành hơn và biết tôn trọng người khác.

Nguyên nhân từ phía xã hội

Chúng ta đang sống trong 1 xã hội tục hóa bởi vì con người đang dần dần chỉ đặt đồng tiền lên trên tất cả mọi thứ bỏ qua mọi luân thường đạo lý. Người ta không còn mấy quan tâm đến vấn đề lương tâm đạo đức nữa mà đôi khi chỉ tìm mọi cách để no được cái bụng, ấm cái thân mà quên đi sự công lý và tình thương. Xã hội mà các bạn trẻ đang sống hiện nay là một xã hội của sự văn minh, nếu người trẻ không có chút lương tâm hoặc tiếng nói lương tâm bị lu mờ thì tác hại để lại sẽ khủng khiếp biết chừng nào.

Làm thế nào để giáo dục lương tâm cho giới trẻ trong thời đại ngày nay?

Việc giáo dục lương tâm cho giới trẻ là vô cùng cần thiết và cấp bách hơn bao giờ hết, nhất là trong xã hội hiện đại của ngày hôm nay. Để có thể từ chính lương tâm trong sáng ấy, giới trẻ mới có thể làm người tốt theo đúng nghĩa và trọn vẹn một con người có tự do, có trách nhiệm, nhân vị và nhân phẩm cao đẹp.

Đối với bản thân

Mỗi bạn trẻ chúng ta hãy sống sao cho đúng chuẩn mực đạo đức, lương tâm của con người; cố gắng trau dồi, học hỏi thêm những bài học trong cuộc sống về sự công bằng, tinh thần bác ái với những người xung quanh, và phải có quyết tâm mạnh mẽ muốn thay đổi chính bản thân mình chứ không nên ỷ lại. Đồng thời, các bạn trẻ cũng cần thực sự trưởng thành trong suy nghĩ, phải tự giáo dục lương tâm mình bằng cách kiểm nghiệm và tự vấn lương tâm của mình mỗi ngày để rút ra bài học kinh nghiệm.

Hãy sống đúng với các chuẩn mực đạo đức của xã hội
Hãy sống đúng với các chuẩn mực đạo đức của xã hội

Đối với gia đình

Gia đình không chỉ là trường học đầu tiên có thể hỗ trợ định hình nhân cách cho mỗi người mà đây còn là nơi dạy bạn các đức tính nhân văn và xã hội cần thiết nhất để làm người tốt.

Bởi vì là người truyền sự sống cho con cái, nên cha mẹ cũng có bổn phận hết sức quan trọng là giáo dục, chỉ bảo chúng. Vì thế, họ cũng được coi là những nhà giáo dục đầu tiên và chính yếu của con cái. Vai trò giáo dục này quan trọng đến nỗi nếu thiếu sót đi nó thì khó lòng mà bổ khuyết được. Thật vậy, chính cha mẹ là người có nhiệm vụ tạo cho gia đình một bầu khí thấm đẫm tình yêu để có thể hỗ trợ việc giáo dục toàn diện cho con cái trong đời sống cá nhân và cả khi đã ra ngoài xã hội.

Đối với nhà trường

Môi trường giáo dục trong nhà trường không chỉ là nơi để chúng ta trang bị kiến thức sau này có một cuộc sống tốt đẹp hơn mà nhà trường còn phải quan tâm đến việc giáo dục nhân cách, đạo đức, lương tâm cho các bạn trẻ. Một khi nhà trường biết quan tâm đúng mực về giáo dục đạo đức cho giới trẻ thì kết quả sẽ khả quan hơn rất nhiều.

Xem thêm: Đức năng thắng số là gì? Những câu chuyện về đức năng thắng số

Những cách giúp bạn rèn luyện lương tâm

Như đã nói thì lương tâm là năng lực tự đánh giá và điều chỉnh hành vi đạo đức của bản thân trong 1 mối quan hệ với người khác cũng như trong xã hội. Và để trở thành người có lương tâm thì chúng ta cần có:

  •  Thường xuyên dành thời gian để rèn luyện tư tưởng, đạo đức theo những quan niệm, tư tưởng tiến bộ và phải thật tự giác thực hiện các hành vi đạo đức hàng ngày. Từ đó có thể biến ý thức đạo đức thành 1 thói quen đạo đức, trở thành phản xạ tự nhiên khi cần chứ không phải tốn thời gian suy nghĩ có nên làm điều đó hay không.
  •  Thực hiện tốt và đầy đủ các nghĩa vụ liên quan đến phương diện đạo đức đối với xã hội.
  •  Bồi dưỡng thật tốt những tình cảm trong sáng, đẹp đẽ trong mối quan hệ giữa người với người. Hướng nhận thức của mình đến sự cao thượng, không chỉ biết yêu thương con người mà còn phải biết sống và hy sinh vì người khác.
  •  Thực hiện đầy đủ những nghĩa vụ đạo đức của bản thân một cách hoàn toàn tự nguyện vui vẻ chứ không phải sự ép buộc. Luôn cố gắng, phấn đấu để trở thành người công dân tốt và người có ích cho xã hội.
  •  Tiếp xúc với những người có đạo đức tốt, tránh sống buông thả để rồi đánh mất chính mình.
Thường xuyên làm những công việc thiện nguyện
Thường xuyên làm những công việc thiện nguyện

Để lương tâm luôn đạt chuẩn mực, nhận định được đúng sai, thiện ác thì chúng ta cần phải cung cấp cho bản thân một hệ thống đạo lý và những tiêu chuẩn hành động theo luân lý. Dựa trên những cơ sở đó, lương tâm mỗi người sẽ tự đưa ra những phán đoán về các giá trị luân lý mà họ sắp thực hiện. Lương tâm chính là kết quả của cả 1 quá trình sống chứ không phải do bẩm sinh mà có. Lương tâm luôn đi với con người trong xuyên suốt quá trình hành động. Bạn hãy nhớ rằng, khi làm người, có thể đánh mất tất cả nhưng tuyệt đối không bao giờ được để mất lương tâm của mình.

Hy vọng với những thông tin cụ thể trên đây thì bạn đọc đã hiểu được lương tâm là gì và ý nghĩa quan trọng của nó đối với cuộc sống của mỗi chúng ta. Nếu còn bất cứ câu hỏi nào cần được giải đáp ngay, vui lòng để lại bình luận bên dưới bài viết để được hỗ trợ nhanh nhất bạn nhé!

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *